رحیم الیاسی (شهرام الیاسی) پناهجوی سیاسی ساکن در ترکیه، با خطر دیپورت شدن به ایران مواجه شده است. این مدافع حقوق بشر و زندانی سیاسی سابق، با اعلام این خبر از «نهادهای بین‌المللی دیدبان و گزارشگر حقوق بشر» درخواست «کمک فوری برای جلوگیری از اخراج و دیپورت از ترکیه» کرده است.
به گزارش کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی در ایران، رحیم الیاسی (شهرام الیاسی)، در پی تماسی که در روز ۲۳ اکتبر ۲۰۲۳ (۱ آبان ۱۴۰۲) از طرف اداره مهاجرت ترکیه (Göç İdaresi Başkanlığı) دریافت کرد، به دفتر این اداره در شهر آنکارا مراجعه کرده و در آنجا به او اطلاع داده‌اند که “پاسخ این اداره در رابطه با مصاحبه پذیرش پناهندگی او منفی است.”
رحیم الیاسی که خود از جمله گزارشگران و مدافعان حقوق بشر فعال در ترکیه است با ابراز اعتراض و نگرانی شدید خود از این وضعیت گفته: «این پاسخ منفی بدون هیچ دلیل منطقی و قانونی، به ما ابلاغ شده است و از تاریخ ابلاغ، ۱۰ روز فرصت اعتراض قانونی به ما داده‌اند.»
این در حالی است که نزدیک به ۱۰ سال از حضور این پناهنده سیاسی به همراه همسر و دو دختر خردسالش در ترکیه می‌گذرد. آنها در سال ۲۰۱۵ در مصاحبه اصلی یو.ان.اچ.سی.آر (کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، دفتر آنکارا) به عنوان پناهنده پذیرفته شده‌اند.
او در این رابطه گفت: «در بدو ورودم در سال ۲۰۱۴، به ترکیه آمدم و در استان وان ثبت‌نام کردم و در سال ۲۰۱۵ پاسخ قبولی از سازمان ملل را دریافت کردم. بعد از گذشت ۸ سال از پاسخ قبولی و گذشت نزدیک به ۱۰ سال از انتظار کشیدن در ترکیه، نماینده سازمان ملل در آنکارا، ضمن این که هیچ کاری برای جابه‌جایی من و خانواده‌ام به کشور امن نکرده است؛ بلکه درد و رنج تمام این سال‌ها را به خانواده من تحمیل کرده‌اند.»
رحیم الیاسی با ابراز نگرانی از خطر دیپورت شدن به ایران افزود: «پرونده پناهندگی ما را به دفتر اداره مهاجرت ترکیه (Göç İdaresi Başkanlığı) واگذار کرده‌اند و پس از گذشت چندین سال، و حضور در نزدیک به شش بار مصاحبه با این اداره دولتی، با توجه به این که دفتر سازمان ملل متحد به شکل کامل در جریان خطرات و مشکلات پیش روی ما در اینجا و شرایط خطرناک پس از اخراج و دیپورت قریب‌الوقوع به ایران است، انتظار دارم که سازمان ملل مسئولیت حفاظت و انتقال من و خانواده‌ام را به کشور امن سوم بپذیرد.»
این مدافع حقوق بشر و زندانی سیاسی سابق، با اعلام درخواست کمک فوری برای جلوگیری از اخراج و دیپورت از ترکیه، گفت: «از نهادهای بین‌المللی دیدبان و گزارشگر حقوق بشر، مدافعان حقوق بشر، سازمان‌های غیرانتفاعی پشتیبان پناهندگان و پناهجویان، شخصیت‌ها و چهره‌های سرشناس، خبرنگاران و روزنامه‌نگاران مستقل، فعالان مدنی و سیاسی و فعالان رسانه‌ای پرمخاطب تقاضا دارم که هرچه در توان دارند برای اطلاع‌رسانی، امدادرسانی، از انتقال من و خانواده‌ام به کشور امن سوم و در نهایت نجات ما از این وضعیت پیچیده و دشوار انجام دهند.»
رحیم الیاسی (شهرام الیاسی)، در ۱۷ مهر ۱۳۸۷، در ملارد شهریار از سوی نیروهای امنیتی بازداشت و پس از گذشت ۶۰ روز در بند انفرادی سپاه در زندان رجایی‌شهر به اتهام «اقدام علیه امنیت ملی از طریق ارتباط با رسانه‌های معاند» از سوی شعبه اول دادگاه انقلاب شهریار به تحمل ۱۱ سال حبس محکوم شد. او پس از گذراندن ۶ سال حبس در زندان رجایی‌شهر، بند ۳۵۰ اوین و زندان مریوان، با سپردن وثیقه ۱۰۰ میلیون تومانی از زندان رجایی‌شهر کرج به مرخصی ۱۵ روزه اعزام شد و به دنبال آن از کشور خارج شد.
کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی، پیش‌تر در گزارش‌هایی به وضعیت این زندانی سیاسی سابق در ترکیه اشاره کرده بود:
پس از انتظاری ۱۰ ساله: سازمان ملل به تعهدات خود عمل کند/ در آستانه اخراج و دیپورت از ترکیه هستم!
پناهندگان ترکیه؛ “حقوق ما رعایت نمی‌شود، ولی با اتحاد نتیجه می‌گیریم”
تداوم تحصن اعتراضی پناهنده سیاسی کُرد، مقابل دفتر سازمان ملل در آنکارا؛ پناهنده‌ای بی‌پناه
بیش‌تر پناهندگان و پناهجویانی که در ترکیه به‌سر می‌برند، معتقدند، از زمانی که کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR) بخش‌هایی از وظایف خود را به اداره مهاجرت ترکیه سپرده، وضعیت آنها نه تنها بهتر نشده؛ بلکه روند اخراج پناهندگان تسهیل یافته و برخورد اداره مهاجرت با آنها بدتر شده است.
پناهجویان پس از ثبت درخواست خود در دفتر نمایندگی سازمان ملل «آسام» مورد مصاحبه‌ای کوتاه قرار می‌گیرند و پس از گذشت حدود دو سال “گاهی بیش‌تر”، مصاحبه بعدی (مصاحبه اصلی) با آنها صورت می گیرد و در صورت قبولی و داشتن شرایط لازم، در این مرحله پرونده آنها به بخش کشوری یا اسکان برای کشور سوم (کشور امن) فرستاده می‌شود که از ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۸ (۱۹ شهریور ۱۳۹۷) روند ثبت‌نام پناهجویان به اداره مهاجرت ترکیه سپرده شده است.
فعالان حقوق پناهندگان در ترکیه نگران هستند که دولت ترکیه با صلاحیتی که به دست آورده، روند اخراج پناهندگان را سرعت ببخشد و رسیدگی جدی به پرونده‌های مهاجران صورت نگیرد.
این سازمان در ترکیه اعلام کرده که پس از این، اداره مهاجرت ترکیه مسئولیت بررسی پرونده‌های حمایت بین‌المللی را نیز برعهده خواهد داشت.
هر چند کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل گفته “به فعالیت‌های حمایتی خود از جمله ارائه خدمات مشاوره به پناهندگان ادامه خواهد داد” با این حال این اقدام سازمان ملل، نگرانی‌هایی را برای پناهندگان در ترکیه به وجود آورده است.
پناهجویان در ترکیه با معضلات بسیاری مواجه هستند. از جملە مشکلات پناهجویان بلاتکلیفی و آیندە نامشخص است، تا جایی که حتی کسانی با پذیرفته شدن کیس پناهندگی از کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل با بلاتکلیفی طولانی روبه‌رو هستند و سال‌هاست در شرایط سختی زندگی می‌کنند.
برخی کارشناسان و فعالان حقوق بشر در امور پناهندگان معتقدند که جنگ‌هایی که در سال‌های اخیر در خاورمیانه رخ داده است و افزایش جمعیت پناهندگان مرتبط با آن، یکی از علل عدم انتقال سریع پرونده‌ها به کشور سوم است و از سوی دیگر برخی از کشورها پناهنده‌‌پذیر مانند آمریکا، کانادا و استرالیا با تغییر سیاست‌های خود در عدم پذیرش پناهنده این راه را دشوارتر از پیش برای پناهندگان کرده‌اند.