بازداشت در «خانه امن» و نگهداری از زندانیان در «بازداشتگاه‌های مخفی» همواره یکی از روش‌های متداول در نهادهای امنیتی ایران برای سرکوب مخالفان سیاسی و مدنی است.
به گزارش کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی، تیم پژوهشی گروه اطلس زندان‌های ایران، در تازه‌ترین گزارش خود با اشاره به راه‌اندازی بازداشتگاه «یک الف» از سوی سپاه پاسداران، اعلام کرد که سپاه پاسداران بازداشتگاه دیگری به نام «بازداشتگاه یک الف» را برای سرکوب فعالان سیاسی و اعتراضات خیابانی راه اندازی کرده است. این بازداشتگاه کاملاً سری است و موقعیت مکانی آن هنوز مشخص نشده است.
بازداشتگاه «یک الف» متعلق به قرارگاه ثارالله است. محل دقیق این بازداشتگاه تاکنون مشخص نشده است. اما پژوهشگران اطلس به این نتیجه رسیده‌اند که این بازداشتگاه در شرق یا شمال شرقی تهران واقع شده است. در این مکان بازداشتشدگان زن و مرد در طبقات جدا از هم نگهداری می‌شوند. یکی از شاهدین در گفت‌وگو با اطلس زندان‌های ایران، برخورد کارکنان این بازداشتگاه را «خشن» توصیف کرده است. بر پایه اطلاعاتی که اطلس جمع‌آوری کرده، شماری از زندانیان در این بازداشتگاه مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌اند. از آن‌جایی که این بند تاکنون اغلب برای نگهداری زندانیان گم‌نام استفاده شده، اطلاعات تکمیلی، از جمله اطلاعاتی پیرامون تکنیک‌های تکرارشونده شکنجه در این بازداشتگاه، منتشر نشده است.
یک الف در فضای دور از محیط مسکونی، تجاری و صنعتی قرار دارد.
حدود یک ربع قبل از آن‌که به درب ورودی این مجموعه برسیم، صدای
هیچ‌گونه وسیله نقلیه‌ای به گوش نمی‌رسید
موقعیت مکانی
یک زندانی که سال ۹۷ در بازداشتگاه یک الف سپاه نگهداری می‌شده، به پژوهشگر اطلس زندان‌های ایران گفته است: «برداشت من این است که این بازداشتگاه در نواحی شرقی تهران قرار دارد؛ مثلا می‌تواند اطراف سرخه حصار باشد.» چندین زندانی در خصوص موقعیت جغرافیایی دقیق این مکان ابراز بی‌اطلاعی کرده‌اند، اما نظر همه آن‌ها این است که این بازداشتگاه در نیمه شرقی تهران واقع شده است؛ زندانیان پیشین این بازداشتگاه، در گفت‌وگو با اطلس از بلوار ارتش، اطراف مینی‌سیتی، انتهای بزرگراه بابایی، پارچین و جاده خاوران به عنوان مکان‌های احتمالی این مکان نام برده‌اند. این بازداشتگاه به شکل کاملاً امنیتی ساخته شده و طبق بررسی‌های پژوهشگران اطلس، از سال ۹۵ یا ۹۶ مورد استفاده قرار گرفته است. نخستین گزارشی که به دست اطلس رسیده، مربوط به انتقال سهیل عربی و نسترن نعیمی در سال ۹۶ به این بازداشتگاه بوده است. در این سال همچنین عمده بازداشتشدگان تظاهرات سراسری دی ۹۶ که توسط نیروهای بسیج و سپاه بازداشت شده بودند، در این مکان مورد بازجویی قرار گرفته‌اند. فرد بازداشت‌شده‌ای که دی ۹۶ در بخش عمومی (سوئیت) بازداشتگاه یک الف نگهداری شده، محیط این بازداشتگاه را برای اطلس چنین شرح داده است: «یک الف در فضای دور از محیط مسکونی، تجاری و صنعتی قرار دارد. حدود یک ربع قبل از آن‌که به درب ورودی این مجموعه برسیم، صدای هیچ‌گونه وسیله نقلیه‌ای به گوش نمی‌رسید.» او برای لحظاتی حیاط این بازداشتگاه را دیده است: «هنگامی که از مینی بوس پیاده شدیم برای لحظه‌ای بسیار کوتاه به طور پنهانی اطرافم را نگاه کردم. آن سوی دیواری که مقابل چشم من بود، تپه قرار داشت. هر چند ارتفاع چندانی نداشت اما در مقایسه با دیوار محوطه، بلند به نظر می‌رسید.» بر پایه توصیفات این شاهد، ممکن است این بازداشتگاه بین موانع طبیعی محاط شده و در یک نقطه کور قرار گرفته باشد.
محیط بند یک الف
حیاط این مجموعه خط‌کشی شده است. این خط‌کشی‌ها مسیریابی را برای زندانیانی که با چشم‌بند منتقل می‌شوند آسان‌تر می‌کند. فرد بازداشت‌شده در حیاط بند یک الف می‌تواند از پایین چشم‌بند به خط کشی نگاه کرده و با راهنمایی نگهبانان، رنگ مشخصی را دنبال کند. هر کدام از خط‌ها با یک رنگ خاص رنگ‌آمیزی شده‌اند و به یکی از ساختمان‌های بازداشتگاه منتهی می‌شوند. بازداشتشدگان در ابتدا به بخش پذیرش منتقل و اطلاعات اولیه و تصویر آن‌ها ثبت می‌شود.
ساختار فیزیکی بازداشتگاه یک الف
درب‌های ساختمان‌های بازداشتگاه یک الف به وسیله کلید هوشمند (کارت) باز و بسته می‌شود. این کارت در اختیار نگهبانان قرار دارد. درهای سلول‌ها فاقد این سیستم الکترونیکی هستند. چند تن از بازداشتشدگان تظاهرات‌های دی ۹۶ به اطلس گفته‌اند که سلول‌های انفرادی آن‌ها موکت یا فرش نداشته است. همچنین در این ایام با کمبود لوازم بهداشتی و پوشاک روبه‌رو بودند. همه این موارد نشان دهنده آن است که بازداشتگاه یک الف تازه تاسیس بوده و احتمالاً بهره‌برداری آن از سال ۹۵ یا ۹۶ آغاز شده است.
بازداشتگاه یک الف دارای چند طبقه است. در زیرزمین آن سلول‌های انفرادی واقع شده، طبقه اول (بالای همکف) دو سوئیت بزرگ قرار دارد که زندانیان به صورت عمومی در آن نگهداری می‌شوند. طبقه فوقانی نیز محل بازداشت زنان است. در سلول‌های انفرادی این بازداشتگاه، در کنار محل خواب زندانی یک حمام و توالت قرار دارد. تنها یک دیوار ۱۲۰ سانتیمتری محیط سلول و سرویس را از هم جدا کرده است. یکی از شاهدین به اطلس گفته است که سوئیت‌های مجتمع او را به یاد سالن‌های مساجد ایرانی می‌انداختند؛ سالنی بزرگ با چهار ستون میانی و همچنین سقفی بسیار بلند. این مکان دارای سه توالت و حمام است که در کنار اتاقک افسر نگهبان قرار گرفته است؛ برای مراجعه به سرویس باید افسر نگهبان در سوئیت را برای زندانی باز کند. بسیاری از بازداشت شدگان در اظهارات خود تاکید کرده‌اند که در زمان بازداشت به هیچ عنوان آن‌ها را برای هواخوری نبرده‌اند. اما یکی از آن‌ها به گزارشگر اطلس گفت: «این مکان یک هواخوری دارد که من را به آن‌جا برده‌اند. در آن محیط یک حوض آب قرار داشت و بالای سر زندانی فنس کشیده شده بود.»
قرارگاه ثارالله سپاه پاسداران
این بازداشتگاه هر چند به قرارگاه ثارالله سپاه پاسداران تعلق دارد، اما کارکنان آن‌جا مدعی هستند که این مکان در اختیار پلیس تهران است. محمود معصومی زندانی سیاسی‌ای که در دی ۹۶ در این مکان بازداشت بوده می‌گوید: «بازپرس کشیک به بازداشتگاه یک الف آمده بود. من و چند نفر از معترضین زندانی را به اتاق او بردند. بازپرس به من گفت چشم بندت را بالا بزن و برگه را امضا کن. در این لحظه برگه‌ای را با دو مهر خاص روی میز او مشاهده کردم؛ نامه محرمانه قرارگاه ثارالله و بازداشتگاه یک الف. ضمنا دقایقی بعد با نماینده دادستان در قرارگاه ثارالله روبه‌رو شدم، این فرد را قبلا نزد قاضی مقیسه دیده بودم. پس از آن‌که مرا به سوئیت باز گرداندند به دیگر زندانیان گفتم که اسم این بازداشتگاه یک الف است و در اختیار قرارگاه ثارالله است. دقایقی بعد بدون آن‌که کسی به بیرون سوئیت رفته باشد، نگهبان با عصبانیت مرا صدا کرد و پرسید: «چه کسی اسم این بازداشتگاه را به تو گفته است؟» گفتم «روی برگه‌ای که روی میز بازپرس بود نوشته شده بود یک الف و قرارگاه ثارالله». نام قرارگاه ثارالله که از دهانم خارج شد با عصبانیت گفت: «خفه‌شو!» پس از آن از زندانیان خواست که وسایل مرا بیاورند. به من دستبند زدند و به سلول انفرادی منتقلم کردند.» با توجه به اینکه چند دقیقه پس از صحبت‌های محمود معصومی، ماموران به سراغ وی رفته‌اند، می‌توان نتیجه گرفت که سوئیت‌های بازداشتگاه یک الف بوسیله ماموران شنود می‌شوند. از این جهت که در این بازداشتگاه معترضان خیابانی نیز نگهداری می‌شوند، استراق سمع در این بازداشتگاه‌ها می‌تواند وضعیت این زندانیان اغلب کم‌تجربه را دشوار کند. لازم به ذکر است که این سوئیت‌ها به دوربین نیز مجهزند، اما نیروهای امنیتی مدعی هستند که این دوربین‌ها فقط برای حفظ امنیت زندانی نصب شده و میکروفن ندارند.
روی میز برگه‌ای را با دو مهر دیدم: نامه محرمانه قرارگاه ثارالله و بازداشتگاه یک الف
ممدو بابایی یکی از افراد بازداشت‌شده در دی ماه ۹۶ نیز در این مکان نگهداری شده است. یک منبع گمانه‌زنی کرده که چهره بور آقای بابایی باعث شده که مامورین امنیتی این را فرصتی ببینند و او را مجبور کنند که اعتراف کند که برای کشورهایی مانند انگلیس جاسوسی می‌کرده است. امنیتی‌ها به او گفته بودند، در صورتی که همکاری نکند، در بازداشت خواهد ماند. ممدو بابایی بعدا به قید وثیقه آزاد شد.
اطلاعاتی که اطلس زندان‌های ایران جمع‌آوری کرده نشان می‌دهد که اکثر افرادی که تاکنون به این بازداشتگاه منتقل شده‌اند، اشخاصی هستند که سابقه بازداشت قبلی نداشته‌اند. همچنین تعدادی از معترضان خیابانی استان تهران که توسط سپاه دستگیر می‌شوند، به این بازداشتگاه منتقل می‌شوند. زندانیانی که با پژوهشگران اطلس صحبت کرده‌اند می‌گویند چشم‌های تمامی زندانیان از مبداً تا مقصد بسته است و سپاهی‌ها نیز در طول مسیر آن‌ها را تحت نظر دارند. علاوه بر اینکه چشم متهم به طور کامل بسته است، چهار طرف مینی‌بوس‌های انتقال زندانی نیز با پرده پوشیده شده است؛ حتی بین راننده و زندانی‌ها نیز پرده‌ای قرار داده‌اند.
بر پایه اطلاعات اطلس زندان‌های ایران، قرارگاه ثارالله در چند سال گذشته از دستبندهایی استفاده می‌کند که در دیگر ارگان‌های امنیتی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. این دستبند از جنس ریسمان، اما شبیه دستبندهای فلزی است.