سازمان عفو بینالملل در تازهترین گزارش خود شمار جانباختگان اعتراضات سراسری آبانماه ۹۸ ایران را دستکم ۳۰۴ نفر اعلام کردهاست.
این سازمان اعلام کرده بر اساس گزارشها و اسنادی که جمعآوری کرده، مطلع شدهاست که در فاصله زمانی ۲۴ تا ۲۸ آبانماه در جریان این اعتراضات حداقل ۳۰۴ نفر کشته و هزاران نفر زخمی شدهاند. هر چند برخی وبسایتهای خبری همچون «کلمه» شمار جانباختگان را حداقل ۳۶۶ نفر اعلام کردهاند.
مسئولان و مقامات ایران تا این لحظه از ارائه آمار کشتهشدگان سر باز زدهاند.
این پنجمین گزارش عفو بینالملل در خصوص اعتراضات آبان مردم ایران است. این سازمان پیشتر در تاریخ ۱۱ آذر شمار کشتهشدهها را دستکم ۲۰۸ نفر اعلام کردهبود.
سازمان عفو بینالملل روز دوشنبه ۲۵ آذر ۱۳۹۸ با انتشار یک بیانیه اعلام کرد که به دنبال وقوع اعتراضات گسترده در ۲۴ آبان در سراسر ایران، مقامها و مسئولان این کشور عملیات سرکوب بیرحمانهای را به اجرا گذاشته و هزاران نفر از معترضان و همچنین شماری از روزنامهنگاران، مدافعان حقوق بشر و دانشجویان را دستگیر کردهاند تا مانع از سخن گفتن آنان دربارهی سرکوبهای در جریان در کشور شوند.
در مصاحبههایی که سازمان عفو بینالملل با دهها نفر از شهروندان داخل ایران انجام داده، این افراد توضیح دادهاند که چگونه مقامها و مسئولان کشور، در روزها و هفتههای اعتراضات و پس از آن، ارتباط بازداشتشدگان با دنیای خارج را به طور کامل قطع کرده و آنان را مورد ناپدیدی قهری، شکنجه و سایر رفتاریهای بیرحمانه، غیر انسانی و ترذیلی قرار دادهاند.
بنا به اطلاعات موثقی که این سازمان گردآوری کرده، در فاصلهی ۲۴ تا ۲۷ آبان و در جریان اقدامات مسئولان ایران برای سرکوب اعتراضات با توسل به قوهی قهریه به شیوهی مهلک، دست کم ۳۰۴ نفر کشته شده و هزاران نفر مجروح شدهاند. مسئولان ایرانی از اعلام شمار کشتهشدگان سر باز زدهاند.
فیلیپ لوتر، مدیر بخش پژوهشها و امور حقوقی خاورمیانه و شمال آفریقای عفو بینالملل، میگوید: «اظهارات تکاندهندهی شاهدان عینی گویای آن است که مقامها و مسئولان ایران، تقریباً بلافاصله پس از کشتار صدها نفر از شرکتکنندگان در اعتراضات در سراسر کشور، عملیات سرکوب دامنهداری را به منظور ارعاب و بازداشتن افراد از سخن گفتن دربارهی آنچه اتفاق افتاده به اجرا گذاشتهاند.»
تصاویر ویدئویی که مورد تأیید «بخش تأیید محتوای دیجیتالی» سازمان عفو بینالملل قرار گرفته و اظهارات شاهدان هم بر آنها صحه میگذارد، نشان میدهد که نیروهای امنیتی ایران به سوی معترضان غیرمسلحی که هیچگونه تهدیدی متوجه آنان نکرده بودند شلیک کردهاند. اکثر تلفات جانی که این سازمان ثبت کرده بر اثر اصابت گلوله به سر، قلب، گردن و سایر اندامهای حیاتی اتفاق افتاده و این نشان میدهد که نیروهای امنیتی افراد را به قصد کشتن هدف قرار میدادند.
به گزارش سازمان ملل، این سازمان اطلاعاتی در اختیار دارد که نشان میدهد دست کم ۱۲ نوجوان در میان کشتهشدگان بودهاند. بنا به تحقیقات عفو بینالملل، مشخصات دو نفر از آنان به این شرح است: محمد داستانخواه، ۱۵ ساله، که در مسیر بازگشت از مدرسه به خانه، در حالی که از کنار جمعیت معترض در شیراز رد میشد، بر اثر اصابت گلوله به قلباش کشته شد و علیرضا نوری، ۱۷ ساله، که در شهریار در استان تهران کشته شده است.
فیلیپ لوتر میگوید: «مقامها و مسئولان ایرانی، به جای ادامه دادن به عملیات سرکوب وحشیانه، باید همهی کسانی را که خودسرانه بازداشت شدهاند بیدرنگ و بدون قیدوشرط آزاد کنند.»
به گفتهی او، «جامعهی جهانی باید دست به اقدامات فوری بزند، از جمله اینکه یک نشست ویژه در شورای حقوق بشر سازمان ملل در خصوص وضعیت ایران برگزار کند و رأی به تأسیس یک مکانیسم تحقیقاتی بینالمللی دهد تا درباره موارد کشتار غیرقانونی معترضان و موج هولناک دستگیریها، ناپدیدسازیهای قهری و شکنجهی بازداشتشدگان تحقیقات صورت گیرد و مقامات مسئول پاسخگو نگه داشته شوند.»