دلارام پسندیده، دختری که سال ۱۳۹۶ به همراه پدر، مادر و برادرش به عنوان پناهجو به ترکیه رفته‌بودند و در نهایت با تلاش و اطلاع رسانی در خصوص بیماری سختی که به آن دچار شده‌بود، به کانادا رسید، اما به دلیل ابتلا به نوعی سرطان جان خود را از دست داد.
دلارام شامگاه پنج‌شنبه ۲۵ مهرماه ۹۸ پس از تلاش بسیاری از فعالان پناهجویی در خصوص اطلاع‌رسانی از وضعیتش به همراه خانواده‌اش از ترکیه به کانادا اعزام شد و بلافاصله در بیمارستانی در شهر تورنتو بستری شد و مراحل درمانی خود را آغاز کرد، اما پزشکان همان روزهای اول آغاز درمان گفته‌بودند که خیلی دیر اقدام شده و احتمال درمان او به شدت کم است.
روز یکشنبه ۵ آبان ۱۳۹۸، یکی از دوستان او خبر داد که دلارام پسندیده شب گذشته در بیمارستان جان خود را از دست داده‌است.
او پیش از انتقال به کانادا در بیمارستانی در شهر آنکارا با بیماری سرطان در حالی دست و پنجه نرم می‌کرد که پس از قبولی در مصاحبه سازمان ملل متحد به همراه خانواده مدت‌ها در انتظار انتقال به کشور سوم بودند.
طی این مدت تلاش بسیاری برای اطلاع از وضعیت او صورت گرفته‌بود و بارها در توییتر در این خصوص اطلاع رسانی شده‌بود. حتی یک درخواست الکترونیکی برای کمک به وی تشکیل شده‌بود.
یک منبع مطلع به کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی می‌گوید: «درست است که مراحل اعزام خانواده دلارام به کانادا از طریق سازمان ملل و یاری بخش کشوری در ترکیه صورت گرفت، اما اگر زودتر این اقدام صورت گرفته‌بود، احتمال اینکه درمان شود و به زندگی بازگردد خیلی بیشتر بود.»
پیش از این دوستان و خانواده خانم پسندیده از بسیاری از سازمان‌های دولتی و خصوصی کمک خواسته‌بودند، اما در نهایت سازمان ملل به دلیل وضعیت خاصی که این بیمار داشت و اطلاع رسانی‌هایی که در خصوص وضعیت خاص او صورت گرفته‌بود، به این پرونده رسیدگی کرد.
دل‌آرام پسندیده ورازگاهی، متولد ۱۵ شهریور ۱۳۸۵ (۶ سپتامبر ۲۰۰۶) به همراه خانواده‌اش در اردیبهشت ۱۳۹۶ به ترکیه آمده‌بودند.
این دختر ۱۳ ساله ایرانی به نوعی نادر از سرطان استخوان به نام «اوینگ سارکوما» (Ewing’s sarcoma) مبتلا شده که مفاصل و بافت‌های نرم اطراف توده سرطانی مورد حمله قرار می‌گیرد.
سارکوم یوئینگ (Ewing’s sarcoma) یک تومور استخوان یا سرطان استخوان بدخیم است. این تومور در هر استخوانی می‌تواند بروز کند ولی بیشتر در لگن، ران و ساق است و سن شیوع آن در نوجوانی و جوانی است.
درد شایعترین علامت این بیماری است. محل تومور ممکن است متورم شده و لمس محل دردناک شود.
حال فعالان حوزه پناهجویی تلاش دارند که تا از درگذشت دلارام‌های دیگر در ترکیه جلوگیری کنند.
مطلب زیر را در همین خصوص بخوانید:
پناهندگان ترکیه؛ کمپین حمایت از پناهندگان ایرانی ساکن ترکیه در توییتر چه هدفی دارد؟
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد در یک فرم اینترنتی و طرح یک نظرسنجی از پناهجویان خواسته‌است که مسایل و مشکلات خود را بنویسند.
کمیساریا گفته‌است؛ “می‌خواهد نگرانی‌های پناهندگان و پناهجویان را از زبان خودشان بشنود.”
در این نظرسنجی شما به پرسش‌هایی از قبیل ملیت، محل اقامت کنونی، زبان، سن، جنسیت، مدت زمان اقامت در ترکیه، پاسخ خواهید داد و نگرانی‌هایتان را در خصوص نحوه ثبت‌نام، اسکان مجدد (کشوری)، کمک‌های مالی، دسترسی‌های پزشکی و مسایل دیگر را خواهید گفت.
شما با مراجعه به آدرس زیر می‌توانید در این نظرسنجی شرکت کنید و از مشکلات خود بگویید:
https://enketo.unhcr.org/::GBZvqQoQ
پناهجویان و پناهندگان در ترکیه ماه‌هاست که سعی دارند با هشتگ‌های “#IranianRefugeesInTurkey” و ”#Resettlement4Iranian” صدای خود را به کشورهای پناهنده پذیر برسانند، با این حال رسیدگی به پرونده‌های ایرانیان از اولویت سازمان ملل متحد و کشورهای پناهندهپذیر خارج شده‌است و پناهندگان کمی برای اسکان به کشور سوم اعزام می‌شوند.
بیشتر پناهندگان ساکن ترکیه طی مصاحبه‌های مختلف و گفتگوهایی که پیش‌تر در کمپین منتشر شده، عدم رسیدگی به وضعیت خود را حادترین مسئله‌شان می‌دانند.
آنها می‌گویند: “با مشکلاتی مثل بی‌کاری، گرسنگی، بیماری و … کنار می‌آیند، اما زمانی که به مدت طولانی با همین مسائل سر کنند، دیگر گذران زندگی سخت و گاه غیرممکن می‌شود.”
بیشتر پناهندگان و پناهجویانی که در ترکیه بسر می‌برند، بر این باورند: “از زمانی که کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR) بخشی از وظایف خود را به اداره مهاجرت ترکیه سپرده، وضعیت آنها به مراتب بدتر شده‌است.”
پیش‌تر، پناهجویان پس از ثبت درخواست خود در دفتر سازمان ملل «آسام» در آنکارا مورد مصاحبه‌ای کوتاه قرار می‌گرفتند و بعد از گذشت حدودا دو سال “گاهی بیشتر”، مصاحبه بعدی (مصاحبه اصلی) با آنها صورت می‌گرفت و در صورت قبولی و داشتن شرایط لازم، در این مرحله، پرونده آنها به بخش کشوری یا اسکان برای کشور سوم (کشور امن) فرستاده‌می‌شد که از ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۸ (۱۹ /شهریور) روند ثبت‌نام پناهجویان به اداره مهاجرت ترکیه سپرده شده و فرد پناهجو به محض ورود به ترکیه در یکی از شهرهای این کشور در پلیس اداره مهاجرت نام خود را ثبت کرده و سپس مراحل بعدی مانند دادن وقت مصاحبه و … را طی می‌کند.
فعالان حقوق پناهندگان در ترکیه نگران هستند؛ دولت ترکیه با صلاحیتی که به دست آورده، روند اخراج پناهندگان را سرعت ببخشد و رسیدگی جدی به پرونده‌ها صورت نگیرد.
این سازمان در ترکیه اعلام کرده که اداره مهاجرت ترکیه مسئولیت بررسی پرونده‌های حمایت بین‌المللی را نیز بر عهده خواهد داشت.
هر چند کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل گفته “به فعالیت‌های حمایتی خود از جمله ارائه خدمات مشاوره به پناهندگان ادامه خواهد داد” با این حال این اقدام سازمان ملل، نگرانی‌هایی را برای پناهندگان در ترکیه به وجود آورده است.
پناهجویان در ترکیه با معضلات بسیاری مواجه هستند. از جملە مشکلات پناهجویان آیندە نامشخص است، تا جایی که حتی کسانی با پذیرفته شدن کیس پناهندگی از کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد یا پلیس مهاجرت با بلاتکلیفی طولانی روبرو هستند و سال‌هاست در شرایط بدی زندگی می‌کنند.
به گفته برخی از پناهندگان در سال‌های اخیر، “مشکلات اقتصادی و گرانی بی‌سابقه پس از کودتای نافرجام در ترکیه”، گذران زندگی را دشوارتر از پیش کرده‌است و از سوی دیگر طولانی شدن پروسه رسیدگی به پرونده‌های پناهندگان، به‌خصوص بعد از قبولی در مصاحبه و عدم رسیدگی برای ارجاع این نوع پرونده‌ها به بخش کشوری جهت انتقال به کشور امن و آینده نامعلوم، باعث اختلال در زندگی بسیاری از پناهندگان شده است.
برخی کارشناسان و فعالان حقوق بشر در امور پناهندگان معتقدند که جنگ‌هایی که در سال‌های اخیر در خاورمیانه رخ‌داده است و افزایش جمعیت پناهندگان مرتبط با آن، یکی از علل عدم انتقال سریع پرونده‌ها به کشور سوم است و از سوی دیگر برخی از کشورهای پناهندهپذیر مانند آمریکا، کانادا و استرالیا با تغییر سیاست‌های خود در عدم پذیرش پناهنده، عملا این راه را برای پناهندگان از پیش دشوارتر کرده‌اند.
روز جهانی پناهندگان؛ گفتگویی با مرتضی اسماعیل پور روزنامه نگار و فعال حقوق بشر