از پس از انتشار خبر بازداشت یا ربوده شدن روحالله زم موسس آمدنیوز و انتقال وی به ایران، گمانهزنیهای مختلفی از نحوه دستگیری وی در شبکههای اجتماعی یا وبسایتهای خبری منتشر شدهاست.
پیشتر چند تن از فعالان رسانهای خبر دادهبودند که وی با فریب یکی از عوامل جمهوری اسلامی به عراق کشانده شده و احتمالا همانجان بازداشت شده و عدهای نیز میگویند که وی با همکاری دولت فرانسه بازداشت شده و به ایران بازگرداندهشدهاست، تا با زندانیان دو تابعیتی ایرانی-فرانسوی محبوس در زندانهای ایران معاوضه شوند.
روزنامه فیگارو در گزارشی که روز سهشنبه ۲۳ مهرماه منتشرشد، به ابعاد همکاری دولت فرانسه در دستگیری روحالله زم پرداخته و از احتمال آزادی دو زندانی فرانسوی در ایران در قبال این همکاری سخن گفته است.
ژورژ مالبرونو، نویسنده این گزارش در شروع مطلب تاکید کرده که دستگیری این مخالف دولت ایران که در پاریس در تبعید به سر میبرد و از قرار توسط یک زن جوان به دام افتاده، ارزش تبدیل شدن به یک “رمان جاسوسی” را دارد.
در گزارش روزنامه فیگارو با عنوان “جاسوسی: چگونه ایران یک مخالف مقیم فرانسه را دستگیر کرد” نوشته شده که بر اساس اطلاعاتی که فیگارو در دست دارد، سپاه زن جوانی را برای متقاعد کردن زم به سفر به عراق برای دیدار با آیتالله علی سیستانی، مهم ترین مرجع شیعه در عراق و رقیب شماره یک علی خامنهای، به پاریس میفرستد.
ایرانوایر نیز از جمله خبرگزاریهای حقوق بشری است که به جزییات و نحوه دستگیری آقای زم اشاره کردهاست.
شاهد علوی روزنامهنگار مقیم آمریکا از قول مهسا رازانی، همسر روحالله زم نوشتهاست که «وی جمعه عصر ۱۹مهر با پرواز «رویال جوردنین» از پاریس عازم بغداد شد. او توقف کوتاهی در امان پایتخت اردن داشت و بامداد شنبه ۲۰مهر وارد بغداد شد. ۲۴ ساعت نخست ورود به بغداد، خبری از او نبود تا بامداد روز یکشنبه ۲۱مهر که در تماس تلفنی یکدقیقهای با لحن و ادبیاتی غیرمعمول خبر از سلامتیاش داد تا اینکه رسانههای ایران خبر ربودن و بازداشت او را منتشر کردند.»
همچنین شیرین نجفی، یکی از ادمینهای آمدنیوز، که برخی منابع همزمان با اعلام خبر بازداشت روحالله زم از سوی سپاه پاسداران، خبر بازداشت وی را نیز منتشر کرده بودند، در گفتگوی اختصاصی با تلویزیون ایران اینترنشنال، هرگونه دعوت یا نقشآفرینی در سفر زم به عراق را تکذیب کرده و گفته که روحالله زم به دعوت یکسری از دوستانش که از اعضای دفتر آیتالله سیستانی بودند و برای دیدار با آنها به عراق رفته بود.
با این حال به نظر میرسد که حکومت ایران سعی دارد از این موضوع بهره لازم را ببرد و این دستگیری را عملیاتی پیچیده و منحصر به فرد نهادهای اطلاعاتی ایران معرفی کند.
روابط عمومی سپاه پاسداران در بیانیهای اعلام کردهبود که روحالله زم را “طی یک عملیات پیچیده و با فریب اطلاعاتی” بازداشت کرده است.
در بیانیه روز دوشنبه ۲۲ مهرماه سپاه، به جزئیات بازداشت روح الله زم اشارهای نشدهبود و تنها گفته شد که آقای زم “را به داخل کشور هدایت و بازداشت” کردهاند، اما ساعاتی پیش بیبیسی فارسی به نقل از منابع خود خبر داد که آقای زم در عراق توسط دستگاه اطلاعاتی عراق بازداشت شده و به ایران بازگردانده شدهاست.
این منبع به بیبیسی فارسی گفت: «آقای زم بیش از یک روز در بازداشت دستگاه اطلاعاتی عراق بود و سپس مطابق موافقتنامه استرداد مجرمین به ایران تحویل داده شد.»
آقای زم در فرانسه پناهنده سیاسی بود. او با پروازی که در امان، پایتخت اردن توقف داشت، راهی فرودگاه بینالمللی بغداد شد. اطلاعات بلیت او حاکی از آن است که او روز شنبه به عراق رسید.
به گفته این منبع با رسیدن هواپیمای حامل آقای زم به بغداد، همه مسافران از هواپیما پیاده شده اما به او اجازه خروج داده نشده است. به گفته همین منابع آقای زم بامداد روز شنبه (۱۲ اکتبر) حدود ساعت ۰۳:۳۰ بازداشت شده است و کمی بیش از یک روز بعد به مقامهای ایرانی تحویل داده شده و به طور زمینی به ایران منتقل شده است. ایران خبر دستگیری آقای زم را روز دوشنبه ( ۱۴ اکتبر) اعلام کرد.
این منابع عراقی میگویند که سازمان اطلاعات عراق روز پنجشنبه (۱۱ اکتبر) درخواستی از ایران برای بازداشت آقای زم دریافت کرد و پیش از آن در جریان طرح ایران در این باره قرار نداشت.
بر اساس همین منابع بازجویان آقای زم در عراق ایرانی بودهاند.
بر این مبنا دستگاه اطلاعاتی عراق روحالله زم را بازداشت کرده و با در اختیار گرفتن حسابهای او در سرویسهای مختلف اینترنتی، اطلاعات موجود را ذخیره کردهاند.
مهسا رازانی، همسر روحالله زم، نیز به بیبیسی فارسی گفته است که پس از ورود همسرش به عراق به مدت یک روز از او بی خبر بود و پس از آن تماسی تلفنی با آقای زم داشت که در آن او عادی صحبت نمیکرد.
کمی پس از اعلام بازداشت آقای زم، تلویزیون ایران تصاویری از او نشان داد که در آنها از فعالیتهای خود اظهار “پشیمانی” میکرد.
در بخشی از این تصاویر به آقای زم چشمبند زده شده بود.
مطابق قوانین ایران چشمبند زدن به زندانی ممنوع است.
در موافقنامه استرداد میان ایران و عراق، یکی از مواردی که طرفین میتوانند درخواست استرداد طرف مقابل را نپذیرند، در صورتی است که شخصی که درخواست استرداد او شده عملی انجام داده باشد که “جرم سیاسی یا نظامی” باشد.
بازداشت روحالله زم اولین موردی نیست که افراد تحت تعقیب با وجود سکونت در خارج از ایران، گرفتار دستگاههای قضایی و امنیتی ایران میشوند.
عبدالمالک ریگی، شهرام جزایری، فرود فولادوند، شهرام امیری، محمدرضا مدحی و علیاکبر قربانی از جمله افرادی هستند که در پروندههای متفاوت درگیر بوده و تصور میشود که هر یک به ترتیبی به ایران منتقل شدند.