“۳ سال انتظار کشیدم، ۳ سال برای من جوانی که هم در ایران احساس خطر می‌کردم و هم به امید اینکه جان‌پناهی پیدا کنم، کم نیست.”
“۳ سال از حضور من و ثبت نامم در کمیساریای عالی پناهندگان در ترکیه گذشت و من هر بار به صورت تلفنی از کارمندان سازمان ملل پیگیر وضعیتم می‌شدم یا به دفتر سازمان ملل در آنکارا می‌رفتم، به من می‌گفتند با تو تماس می‌گیریم، اما نگرفتند. ناچار تمام پل‌های پشت سرم را خراب کردم، از سازمان ملل انصراف دادم و زمانی که هنوز صربستان برای ورود ایرانی‌ها نیاز به ویزا نداشت خود را به آنجا رساندم.”
در شب یلدا پس از ترکیه همراه با کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی، سفری داریم به یونان، تا از وضعیت برخی پناهجویانی که خود را به طرق مختلف به آنجا رسانده‌اند، خبر بگیریم.
بیشتر پناهندگان و پناهجویانی که در ترکیه بسر می‌برند، معتقدند، از زمانی که کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR) بخشی از وظایف خود را به اداره مهاجرت ترکیه سپرده، وضعیت آنها نه تنها بهتر نشده، بلکه روند اخراج پناهندگان تسهیل یافته و برخورد اداره مهاجرت با آنها بدتر شده‌است.
شمار زیادی از پناهندگان در ترکیه پس از سال‌ها بلاتکلیفی، از سوی سازمان ملل متحد به دلیل عدم دریافت تماس برای مصاحبه یا پاسخی مبنی بر قبولی در کمیساریای عالی پناهندگان و یا عدم ارسال پرونده‌هاشان به بخش کشوری برای اسکان در کشور سوم، عازم کشورهای اروپایی شده و در این میان با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌شوند.
آرمان، یکی از پناهندگانی است که بعد از ۳ سال زندگی در ترکیه، به قول خودش یک بار دیگر، پل‌های پشت سر را خراب کرده، کوله‌اش را بر می‌دارد، عازم صربستان و از آنجا وارد مقدونیه می‌شود و در آخر به یونان می‌رسد.
او می‌گوید: «همین یک جمله که بگویم از ترکیه به یونان رسیدم، کافی نیست و اینکه به ما در طول این مدت چه گذشت، شرح مفصلی دارد. از طرف دیگر اینجا هم وضعیت‌مان آنقدر اسف‌بار است که رنج سفر را فراموش کرده‌ایم».
آرمان به دلیل محدودیت مذهبی در ایران، ترک وطن کرده و خود را به ترکیه رسانده، اما می‌گوید: «یلدای پناهندگان در ترکیه سحر نمی‌شود. این را بعد از ۳ سال زندگی آنهم در شرایط بسیار سختی که با آن مواجه شده‌بودم، فهمیدم».
- از آرمان پرسیدم که به چه نقطه‌ای رسیدی، در واقع چه اتفاقی افتاد (!) که پس از ۳ سال تصمیم به خروج از ترکیه گرفتی؟!
می‌گوید: «در طول این ۳ سال هر روز از صبح تا شب، سخت کار کردم. از طرفی تحت فشار روانی شدید بودم که آینده من به عنوان یک جوان چه خواهد شد؟ مگر من چند سال زنده‌ام؟ عاقبتم چگونه خواهد شد؟ در ترکیه در شهری ساکن بودم که کار نبود و من ناچارا به شهر دیگری رفتم تا لااقل بتوانم مایحتاج اولیه‌ام را به دست بیاورم، اما استرس بازداشت از طرف پلیس ترکیه و خطر دیپورتی را داشتم، از طرفی بعد از ۳ سال هیچ تماسی از طرف سازمان ملل با من نگرفتند و با خودم گفتم باید کاری کنم».
او اینطور ادامه داد: «به ایران که نمی‌توانستم برگردم، به سمت اروپا حرکت کردم. به ناچار تمام پل‌های پشت سرم را خراب کردم، از سازمان ملل انصراف دادم و زمانی که هنوز صربستان برای ورود ایرانی‌ها نیاز به ویزا نداشت خود را به آنجا رساندم و بعد به مقدونیه آمدم. با همراهانم، در طول مسیر چند بار توسط پلیس بازداشت شدیم. افراد محلی وسایل‌مان به سرقت بردند. چند مرتبه توسط خود پلیس مورد ضرب و جرح قرار گرفتیم و لوازم ما را گرفتند و پس ندادند».
“از مقدونیه خود را به آتن رساندیم. اما در یونان وضعیت واقعا اسف‌بار است. هیچ وقت نمی‌توانی تصور کنی که صد نفر معتاد در خیابان چطور با هم مواد مخدر مصرف کرده یا تزریق می‌کنند. شرایط اقتصادی در یونان بسیار بد است. خیلی از پناهجویان در خیابان می‌خوابند و حتی اجازه چادر زدن ندارند یا وضعیت مالی‌شان به نحوی است که نمی‌توانند حتی یک چادر ساده تهیه کنند.”
او می‌گوید: «پلیس یونان ما را بازداشت کرد و به ما گفتند که باید بین ۶ ماه تا ۱۸ ماه اینجا باشید، آنهم در شرایطی که اینجا افرادی با ملیت‌های گوناگون از ایرانی و افغانستانی، عراقی، سوری گرفته تا کل کشورهای آفریقایی و بنگلادش و آذربایجان و پاکستانی و ویتنامی و فسطینی و یمنی، اما چه فرقی بین پناهنده های سوری با ایرانی‌ها هست که پناهنده سوری و فلسطینی یک هفته‌ای برگه‌ای برای ترک خاک و خروج از کشور می‌دهند، اما به ما می‌گویند باید ۶ تا ۱۸ ماه اینجا بمانید».
“پلیس یکی از اعضای یک خانواده ایرانی را بازداشت کرد و اکنون بقیه اعضای خانواده در آتن آواره شده‌اند و هیچ پیگیری هم نمی‌توانند، بکنند.”
آرمان از شرایط کمپی که در آن است اینطور می‌گوید: «اما کمپ “آمیگدالیزا” در ۲۰ کیلومتری آتن در منطقه “مِنِدی” واقع شده و پناهجویان اینجا وضعیت خوبی ندارند. در این کمپ نزدیک به ۱۵۰۰ نفر ساکن هستند و وای به وقتی که کسی بیمار شود. رسیدگی نمی‌شود و تا وقتی به مرز مرگ نرسد، اقدام درمانی برای او صورت نمی‌‌گیرد. اوضاع به قدری وخیم است که اصلا بعید می‌دانیم خود سازمان ملل هم خبر داشته باشد که این نقطه از دنیا مکانی مانند زندان هست که تعداد زیادی انسان در آن ساکنند».
این پناهجوی ایرانی ادامه داد: «تعدادی کانکس وجود دارد که در آنها ساکن هستیم، اما بعضی از آنها درب ندارند و یک پتو برای جلوگیری از ورود سرما گذاشته‌ایم. امکانات اولیه بهداشتی ندارد. برای حمام رفتن باید ساعت‌ها در صف بایستیم و خوراکی که جیره‌ی غذایی ماست، اصلا کیفیت ندارد».
“اینجا مواد مخدر به سادگی پیدا می‌کنی، اما اینکه چطور این مواد با حضور اینهمه نیروی امنیتی و درهای بسته به داخل کمپ منتقل می‌شود، جای سوال دارد. دوستان من معتقدند تا خود پلیس همکاری نکند، این امکان وجود ندارد.”
“در این کمپ، ایرانیان اکثرا آدم‌های سالم و تحصیل کرده‌ای هستند و ادعا می‌کنند که در ایران موقعیت اجتماعی بالایی داشته‌اند و تنها به دلیل مشکلات امنیتی یا عقیده‌شان تن به این وضعیت داده‌اند.”
وی در آخر اضافه کرد: «خواسته‌ای که ما داریم این است که از یک سازمان حقوق بشری یا همان کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل یا هر نهاد دیگری بیاید سر بزند که اینجا در کمپ، ما با چه وضعی روبه‌رو هستیم. درست است که از صلیب سرخ چند وقت یک‌بار به ما سر می‌زنند که اگر می‌خواهید به ایران برگردید، به شما کمک می‌کنیم، اما اگر در ایران با مشکل مواجه نبودم، هیچ وقت وطنم را ترک نمی‌کردم. ما فقط می‌خواهیم برگه‌ای به ما بدهند که از اینجا برویم».
لازم به توضیح، است در بخش اخبار پناهجویان در این قسمت می‌توانید، از وضعیت پناهجویانی که در ترکیه، صربستان یا نقاط دیگر دنیا به سر می‌برند، با خبر شوید.
بیشتر پناهندگان و پناهجویانی که در ترکیه بسر می‌برند، معتقدند، از زمانی که کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR) بخشی از وظایف خود را به اداره مهاجرت ترکیه سپرده، وضعیت آنها نه تنها بهتر نشده، بلکه روند اخراج پناهنده‌گان تسهیل یافته و برخورد اداره مهاجرت با آنها بدتر شده‌است.
پناهجویان پس از ثبت درخواست خود در دفتر سازمان ملل «آسام» مورد مصاحبه‌ای کوتاه قرار می‌گیرند و بعد از گذشت حدودا دو سال “گاهی بیشتر”، مصاحبه بعدی (مصاحبه اصلی) با آنها صورت می گیرد و در صورت قبولی و داشتن شرایط لازم، در این مرحله پرونده آنها به بخش کشوری یا اسکان برای کشور سوم (کشور امن) فرستاده‌می‌شود که از ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۸ (۱۹ /شهریور) روند ثبت‌نام پناهجویان به اداره مهاجرت ترکیه سپرده شده‌است.
فعالان حقوق پناهندگان در ترکیه نگران هستند که دولت ترکیه با صلاحیتی که به دست آورده، روند اخراج پناهندگان را سرعت ببخشد و رسیدگی جدی به پرونده‌های مهاجران صورت نگیرد.
این سازمان در ترکیه اعلام کرده که پس از این، اداره مهاجرت ترکیه مسئولیت بررسی پرونده های حمایت بین‌المللی را نیز برعهده خواهد داشت.
هر چند کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل گفته “به فعالیت‌های حمایتی خود از جمله ارائه خدمات مشاوره به پناهندگان ادامه خواهد داد” با این حال این اقدام سازمان ملل، نگرانی‌هایی را برای پناهندگان در ترکیه به وجود آورده است.
پناهجویان در ترکیه با معضلات بسیاری مواجه هستند. از جملە مشکلات پناهجویان بلاتکلیفی و آیندە نامشخص است، تا جایی که حتی کسانی با پذیرفته شدن کیس پناهندگی از کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل با بلاتکلیفی طولانی روبرو هستند و سال‌هاست در شرایط سختی زندگی می‌کنند.
برخی کارشناسان و فعالان حقوق بشر در امور پناهندگان معتقدند که جنگ‌هایی که در سال‌های اخیر در خاورمیانه رخ‌داده است و افزایش جمعیت پناهندگان مرتبط با آن، یکی از علل عدم انتقال سریع پرونده‌ها به کشور سوم است و از سوی دیگر برخی از کشورهای پناهنده پذیر مانند آمریکا، کانادا و استرالیا با تغییر سیاست‌های خود در عدم پذیرش پناهنده این راه را برای پناهندگان، از پیش دشوارتر کرده‌اند.
«گزارشی از داریوش عدیم»
مطالب مرتبط:
- پناهندگان ترکیه؛ “کمک کنید صدای ما شنیده شود”
- پناهندگان ترکیه؛ “در ایران مورد آزار قرار می‌گرفتم، اینجا هم امنیت ندارم”
- یک پناهجوی ایرانی در کمپ آداشوفسی صربستان “بر اثر سرما” جان داد/ ویدئو
- پناهندگان ترکیه؛ “حقوق ما رعایت نمی‌شود، ولی با اتحاد نتیجه می‌گیریم”
- بحران پناهندگان در ترکیه؛ “مشاور سازمان ملل به من گفت که شما فقط یک پرونده‌اید”
-
وضعیت وخیم چند تن از پناهجویان در صربستان؛ بازداشت و ضرب و جرح/ ویدئو