سام رجبی کارشناس محیط زیست به همراه، هومن جوکار، مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، طاهر قدیریان، دانشمند جوان «انسان و کره مسکون» یونسک، امیرحسین خالقی و نیلوفر بیانی، کارشناسان حیات وحش و سپیده کاشانی، همسر هومن جوکار و سرپرست فعالیت‌ها و مشاور سابق برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد، ۶ فعال محیط زیست و کارکنان و مدیران موسسه «حیات وحش میراث پارسیان» هستند که ۴ و ۵ بهمن ۱۳۹۶ به دلایل نامشخصی بازداشت شدند و همچنان در بازداشت به سر می‌برند.
کتایون رجبی، خواهر سام رجبی، فعال محیط زیست بازداشتی، طی نامه ای سرگشاده در اینستاگرام خطاب به حسن روحانی رئیس جمهوری ایران گفت: «پیگیری‌های ما در این ۱۳۰ روز تاکنون بی نتیجه بوده است، برای همین تصمیم گرفتم که در یک نامه سر گشاده به شما درباره نحوه دستگیری برادرم و برخورد مسوولان با خانواده بازداشت شدگان بنویسم. شاید این نامه راه گشا شود.»
خواهر سام رجبی با طرح پرسش هایی شکوه خود از وضع موجود را ارائه می دهد، پرسش هایی چون چرا نهاد دستگیر کننده مشخص نیست! چرا دادستان کشور و صدا و سیما بدون برگزار شدن دادگاه به این فعالان محیط زیستی اتهام می زنند! و یا این پرسش که براساس منشور حقوق شهروندی در دولت شما چه کسی پاسخگو این تخلفات است؟
متن کامل نامه سرگشاده کتایون رجبی، خواهر سام رجبی را بخوانید:
جناب آقای روحانی
رئیس جمهور محترم
من کتایون رجبی خواهر سام رجبی یکی از فعالان محیط زیستی بازداشت شده در ایران هستم. برادر من در ۵ بهمن سال گذشته دستگیر شد.
پیگیری‌های ما در این ۱۳۰ روز تاکنون بی نتیجه بوده است، برای همین تصمیم گرفتم که در یک نامه سر گشاده به شما درباره نحوه دستگیری برادرم و برخورد مسوولان با خانواده بازداشت شدگان بنویسم. شاید این نامه راه گشا شود.
شبی که ماموران همراه برادر من به منزل پدری ما رفتند و بعد از اینکه تمام خانه را تا ۵ صبح گشتند، به مادر سام نگفتند که از طرف کدام نهاد هستند و سام را با کامپیوتر و چند کتاب و دست نوشته‌های پدرمان دکتر پرویز رجبی که در سال ۱۳۹۰ فوت کرده با خودشان بردند و شاید مامورین بی اطلاع از این موضوع بودند که در منزل ایران شناس و محققی هستند که زحمت زیادی برای ایران و بازماندگان این سرزمین کشیده بود. کسی که بعد از مرگش به خواسته میراث فرهنگی در قطعه نام آوران دفن شد. شخصی که فرزندانش را ایران دوست تربیت کرده بود وعاشق این آب و خاک بود.
ماموران سام را بردند و به مادرش که زنی تنها هست و از بیماری سرطان و دردهای شدید استخوانی رنج میکشد گفتند، نگران نباشد به کسی چیزی نگوید و بعد از چند ساعت سام بازخواهد گشت.
این چند ساعت شدند بیشتر از ۱۳۰ روز که هم زندگی خانوادگى ما و هم بقیه خانواده ها را تبدیل به یک کابوس کرده است. من و خواهرم ۲ هفته بعد از دستگیری، زمانی که آقای دکتر امامی فوت کردند، جرات کردیم که به دوستان و اقوام خبر بدیم که چه اتفاقی افتاده است.
تا آن زمان مادر سام مرتب در برف سنگین و با ناتوانیش به زندان اوین می‌رفت و جوابی نمی‌گرفت که چه نهادی سام را دستگیر کرده و او کجاست.
در چند هفته گذشته، با سخنان مختلف مقامات دولتی و همچنین آزادی چند نفر در جنوب ایران در همین رابطه ما امیدوار شدیم اما با سخنان دادستان امیدمان را مجدد از دست دادیم.
لازم به ذکر است که خانم مولاوردی محبت کردند و به درخواست من جلسه‌ای تشکیل دادند و قول دادند که تا حد امکان به مشکل ما رسیدگی کنند.
اما من در این نامه می‌خواهم شکوایه‌ام را هم بگویم
١.چرا نهادی که برادرم را دستگیر کرده مشخص نیست
٢.چرا دادستان کشور و صدا و سیما بدون برگزار شدن دادگاه به این فعالان محیط زیستی اتهام زده و به آنها توهین می‌کنند؟
٣.آیا بازجویی بدون حضور وکیل و بیش از دو ماه نقض قانون اساسی نیست؟ براساس منشور حقوق شهروندی در دولت شما چه کسی پاسخگو این تخلفات است؟
۴.چرا به خانواده قول‌های واهی داده شد، گفتند هر ۲۰ روز یک بار ملاقات دارید، اما مادران و پدران هر بار که مراجعه می کنند ناامید باز می گردند، چرا امکان تماس تلفنی هفتگی برقرار نیست؟
۵.چرا بازپرس پرونده در پاسخ به سوال ما درباره بی پاسخ مانده دریافت وکالتنامه وکیل گفت بیش از این پیگیری نشود در غیر اینصورت برخورد می‌شود؟ آیا این نحوه برخورد قانونی است؟
۶.به چه مجوزی و براساس کدام اصل قانون خانواده‌های نگران را تهدید می‌کنند و می گویند اگر بیشتر پیگیری کنند فرزندشان را اعدام خواهند کرد؟
٧.وزارت اطلاعات مسول امنیت ملی کشور است و وزیر گفته این بازداشت شدگان جاسوس نیستند، اما چگونه است که کسی پاسخگو نیست؟
آقای روحانی ، اگر بازپرس و بازجویان پرونده فرزندی ندارند، قطعا مادر دارند. چگونه است که دل مادرانی که فرزندانی ایران دوست تربیت کرده‌اند را می‌شکنند؟
آقای رئیس جمهوری، شما در چند ماهی که از این بازداشت‌ها گذشته تاکنون اظهار نظری درباره این دستگیری‌ها نکرده‌اید.چرا اجازه می‌دهید که با دوستداران این مرز و بوم اینچنین رفتار شود.
ایمان دارم که این عزیزان هر هنگام که ازاد شوند مجدد به دامن طبیعت ایران باز می‌گردند تا همانند گذشته از آن حفاظت کنند.
من و باقی خانواده‌های بازداشت شدگان امیدمان به شما است.
با احترام – کتایون رجبی
کتایون رجبی، شنبه ۸ اردیبهشت ۱۳۹۷، گفته بود: «ما هنوز نمی دانیم پرونده برادرم به کجا خواهد رسید و اینکه به آن ها گفته شده با اتهام جاسوسی مواجه شده اند و در طول مدت بازداشت از ۴ بهمن ماه ۱۳۹۶ تا به امروز برادر من تنها سه بار توانسته است با خانواده اش چند ثانیه تلفنی صحبت کند و یک بار هم یک ملاقات ۱۵ دقیقه ای در اول فروردین ۱۳۹۷ با مادرش داشته است و بعد از آن هر چه مادرش برای ملاقات مراجعه کرد موفق به دیدار فرزندش نشد.
پیش‌تر، لیلی هوشمند افشار، مادر سام رجبی گفته بود: «در پرونده سام تناقض خیلی زیاد است و هر کسی چیزی می گوید و حتی وکیل سام رجبی هم دو بار تمبر باطل کرده ولی هنوز اجازه ملاقات به وی داده نشده است.»
عضو خانواده یکی از بازداشت شدگان، نیز، گفته بود: «هیچ کس به خانواده‌ها این اطلاع را نداده که اتهام بچه‌ها به طور مشخص چیست. به طور کلی ما هم در رسانه‌ها می‌خوانیم و بیش از این اطلاعی نداریم. خانواده‌ها کاملا مطمئن هستند که این بچه‌ها هیچ کاری نکرده‌اند و جرمی مرتکب نشده‌اند. این اتهامات اساس علمی هم حتی ندارد. حتی مطرح کردن چنین اتهاماتی کار درستی نبوده‌است.»
تاکنون عارف و محمد زارع، دو تن از فعالان محیط‌زیست شهر گناوه و بستک که اواخر بهمن ۱۳۹۶ بازداشت شده بودند، ۱۲ خرداد ۱۳۹۷ با قید وثیقه تا زمان برگزاری دادگاه آزاد شده‌اند.
علیرضا فرهادزاده مستندساز محیط زیست و حیات‌وحش، هم که ۷ اسفند ۱۳۹۶ در بندرعباس توسط نهادهای امنیتی بازداشت شده بود، شنبه ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۷، با قید وثیقه، از زندان اوین، آزاد شده است.
مرتضی آریانژاد عکاس و فعال محیط زیست استان هرمزگان یکی دیگر از فعالان حوزه محیط زیست است که اواخر بهمن ۱۳۹۶ بازداشت و به زندان اوین منتقل شده بود، ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۷ با قید وثیقه آزاد شده است.
گفتنی است، حساسیت‌های خانواده‌های فعالان محیط زیست بازداشت شده و رسانه ها و فعلان حقوق بشر، بعد از انتشار خبر جان باختن کاووس سیدامامی در زندان اوین، بالا گرفت تا جایی که، همزمان، دادستان تهران، اتهامات سنگینی چون جاسوسی برای سازمان سیا، موساد و جمع‌آوری اطلاعات طبقه‌بندی شده در رسانه‌ها را متوجه این فعالان کرد.
کاووس سید امامی، استاد جامعه‌شناسی، عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق و مدیر عامل موسسه «حیات وحش میراث پارسیان»، ۴ بهمن ۱۳۹۶ بازداشت شد و ۱۹ بهمن‌ماه خانواده اش، از مرگ او با عنوان «خودکشی» مطلع شده‌اند. با این حال مشخص نیست که کاووس سیدامامی تحت چه شرایطی مورد بازجویی قرار گرفت و تحت چه شرایط فیزیکی و روانی در زندان اوین نگهداری می‌شد و چگونه برای فردی که از صحت کامل جسمی و روانی برخوردار بود، چنین اتفاقی افتاده است. مساله‌ای که نگرانی‌ها درباره وضعیت سایر بازداشت شده‌ها را افزایش داده‌است.