در آستانه برگزاری شصت و نهمین جشنواره فیلم کن، هیات داوران بخش مستند این جشنواره، خواهان توجه جهانیان به سرنوشت کیوان کریمی شدند. آنها در اعلامیه‌ای مطبوعاتی خواستار ادامه‌ی تلاش‌های بین‌المللی تا لغو حکم این فیلمساز کُرد شده‌اند.
به گزارش کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی، در متن منتشر شده اعلام همبستگی هیات داوران بخش مستند جشنواره کن با کیوان کریمی آمده است: «هیات داوران بخش مستند جشنواره کن (L’OEil d’Or) خواهان توجه به سرنوشت کیوان کریمی فیلمساز ایرانی است که به خاطر فیلم مستند اخیر خود نوشتن بر شهر که درباره گرافیتی‌ها و دیوارنوشته‌های تهران از انقلاب ۱۹۷۹ تا جنبش سیاسی ۲۰۰۹ است، از سوی دادگاه تجدید نظر در فوریه سال ۲۰۱۶ به یک سال حبس، ۲۲۳ ضربه شلاق و ۲۰ میلیون جریمه نقدی محکوم شده است؛ او به دلیل فیلمبرداری یک صحنه عاشقانه به تبلیغ علیه نظام و توهین به مقدسات متهم شده است. تلاش‌های بین‌المللی تا لغو حکم او و برداشتن همه ممنوعیت‌ها و آزادی برای همه جامعه هنری در سراسر جهان باید ادامه پیدا کند.»
«جان فرانچسکو رزی» ریاست هیات داوران بخش مستند جشنواره کن (L’OEil d’Or) را برعهده دارد و «آنه اگیون»، «ناتاشا رینگر»، «تیری گارل» و «امیر لباکی» منتقد برزیلی از دیگر اعضای هیات داوران امسال هستند.
شصت و نهمین جشنواره فیلم کن از ۲۲ اردیبهشت‌ماه برگزار خواهد شد و تا دوم خردادماه ۱۳۹۵ (۱۱ تا ۲۲ ماه می ۲۰۱۶) ادامه خواهد داشت.
«کیوان کریمی»، فیلمساز کُرد اهل بانه در کردستان ایران، در مهرماه ۱۳۹۴، به دلیل ساختن فیلم «نوشتن بر شهر» به شش سال زندان و ۲۲۳ ضربه شلاق محکوم شد. اتهام او «تبلیغ علیه نظام و توهین به مقدسات» بود. در نهایت حکم او در شعبه ۵۴ دادگاه تجدیدنظر استان تهران، به یک سال حبس تعزیری و پنج سال حبس تعلیقی کاهش یافت.
گفته شده این مستندساز ۳۱ ساله ایرانی در ۴ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۵، ابلاغیه‌ای جهت معرفی خود به شعبه یک اجرای احکام داسرای مقدس اوین دریافت کرده است. او اکنون در خطر دستگیری برای گذراندن دوران محکومیت قرار دارد.
کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی، زندگی، کارنامه سینمایی، آثار و رویدادهای مربوط به این فیلمساز مستند را مرور کرده است که در ادامه می‌خوانید.
معرفی
کیوان کریمی (Keywan Karimi) کارگردان کُرد، زاده ۳۰ شهریورماه ۱۳۶۴ در شهر بانه استان کردستان در ایران است. او فارغ‌التحصیل رشته‌ی علوم ارتباطات اجتماعی از دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران است.
این کارگردان ایرانی کارش را در سینما، با ساخت فیلم کوتاه آغاز کرده است. فیلم‌های او ریشه در نگاه انتقادی نسبت به انسان معاصر دارد.
رویکرد فیلمسازی
کیوان کریمی در پیوند و تداوم با فرایند و چشم‌اندازی قرار دارد که با نگاه و رویکردی متفاوت به سینما می‌نگرد که یکی از جریان‌های عمده‌ی نظری و عملی در عرصه‌ی این نوع نگاه به سینما جنبشِ سیتواسیونیست‌ها (موقعیت‌سازان) و به‌‌ویژه آثار گی دوبور بوده است و کیوان کریمی علاقه‌ی خاصی به نقدِ اجتماعیِ ریشه‌ای در آثار سیتواسیونیست‌ها دارد.
همین ویژگی در نگاه و رویکرد کیوان کریمی به سینما باعث شده که بهروز صفدری (مترجم آثار ستیواسیونیستی به فارسی) ترجمه‌ی نوشته‌ای درباره‌ی سینمای گی دوبور را با این عبارت به کیوان کریمی اهدا کند: «تدوین و ترجمه‌ی فارسی این متن را به کیوان کریمی پیشکش می‌کنم، به پاس صفای آگاهانه‌ی او در زندگی و خلاقیتِ ضدنمایشی‌اش در فیلمسازی».
در همین رابطه، رائول ونه‌گم از فعالان و نویسندگان اصلیِ جنبش سیتواسیونیستی، پس از دیدنِ فیلمِ مستند «نوشتن بر شهر» ساخته‌ی کریمی، در قطعه‌ای برای او می‌نویسد:
“به کیوان کریمی/ دیوار یک آینه است./ آینه‌ی خانه، آینه‌ی شهر، آینه‌ی جهان./ گوناگون‌ترین بازتاب‌ها، همچون ابرها در آسمان، بر آن می‌گذرند./ ما آموخته‌ایم که باید به آن‌سوی آینه برویم، تا آن‌چه که بسته است گشوده شود./ آزادیِ دیوارها، دیوارهای زندان را درهم‌می‌شکند./ آن‌گاه که واقعیت حجاب‌اش را برمی‌دارد، رؤیا به واقعیت بدل می‌شود./ زیرِ پوششِ اعتقادات و ایده‌ها، آن‌چه زیسته می‌شود همواره برهنه است./ پس هیچ چیز انسان را از خویش پنهان نمی‌سازد./ روزی دیوارها شفافیتِ امیال‌مان را خواهند داشت.”
فیلم‌شناسی
۲- مرد و دبه
۳- کودکان اعماق
۴- مرز شکسته
۵- حرکت
۷- نوشتن بر شهر
«مرز شکسته» که به مساله قاچاق سوخت در مرزهای کردستان می‌پردازد در جشنواره‌های تولفا ایتالیا، موسترمپ اسپانیا و لایدن هلند جایزه‌ی ویژه‌ی هیات داوران را به دست آورده است و در جشنواره واگن اف سی مکزیک، آلبوفرا آرژانتین، فیلو فست اسلونی و سیزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم بیروت نیز جایزه‌ی بهترین فیلم مستند را به خود اختصاص داده است.
«ماجرای زن و شوهر» در جشنواره‌های بسیاری از جمله در لا فیلا اسپانیا و سورئالید کلمبیا جوایزی کسب کرد. این فیلم کوتاه یازده دقیقه‌ای با تصاویر سیاه و سفید و بدون هیچ دیالوگی، روایتی است از زندگی روزمره‌ی یک زن و شوهر کارگر که با اقتباس از اثری به همین نام از ایتالو کالوینو ساخته شده است. سبک ویژه‌ی این فیلم توجه منتقدان سینمایی بسیاری را در عرصه‌ی بین‌المللی به خود جلب کرده است و فیلم بلند سینمایی «کارگر عشق» ساخت کشور هندوستان که برنده جایزه بهترین کارگردانی از هفتاد و سومین جشنوار فیلم ونیز است، از اثر کیوان کریمی اقتباس کرده است و همچنین منتقدان زیادی درباره آن نوشته‌اند.
فیلم «نوشتن بر شهر» جایزه ویژه هیات داوران جشنواره پونتو د ویستا اسپانیا را از آن خود کرده و همچنین در جشنواره ویزیون دو ریل سویس و جشنواره بوینس آیرس آرژانتین نیز به نمایش درآمده است. گفته شده «نوشتن بر شهر» به زودی در جشنواره مونتپولیه فرانسه نیز به نمایش درخواهد آمد.
بازداشت و محاکمه
کیوان کریمی در ۲۳ آذرماه ۱۳۹۲، به دلیل ساختِ فیلم مستند «نوشتن بر شهر» در منزل مسکونی‌اش بازداشت و روانه سلول‌های انفردای زندان اوین شد.
«نوشتن بر شهر» مستندی ۶۰ دقیقه‌ای است که به گونه‌ای منسجم و با نگاهی متفاوت، به دیوارنویسی‌ها و گرافیتی‌های شهر تهران از اوایل انقلاب ۱۳۵۷ ایران تا دوران پس از جنبش سبز می‌پردازد.
کیوان کریمی در ۵ دی‌ماه ۱۳۹۲، با تودیع وثیقه‌ای به مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان از زندان آزاد شد.
شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی محمد مقیسه، در مهرماه ۱۳۹۴، پس از طی هشت جلسه رسیدگی، کیوان کریمی را به اتهام «تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی و توهین به مقدسات» به تحمل ۶ سال حبس تعزیری و ۲۲۳ ضربه شلاق محکوم کرد.
طبق گفته وکیل پرونده، حکم حبس تعزیری کیوان کریمی در نهایت از سوی شعبه ۵۴ دادگاه تجدیدنظر استان تهران به یک سال حبس کاهش یافت.
بازتاب جهانی و واکنش بین‌المللی به صدور حکم
حکم صادره بازتاب فراوانی در مجامع بین‌المللی سینمایی و حقوق بشری به دنبال داشت. تنی چند از جامعه‌شناسان، فیلسوفان و فعالان حقوق بشر در بیانیه‌ای به نُه زبان تحت عنوان «شعر جنایتی علیه دولت» اولین واکنش را به حکم کریمی نشان دادند.
سپس انجمن ملی کارگردانان، فیلمنامه‌نویسان، بازیگران و عوامل سینما در فرانسه و ایتالیا و انجمن ملی روزنامه‌نگاران و منتقدان سینمایی ایتالیا طی بیانیه‌ای به حکم صادره علیه کیوان کریمی اعتراض کرده و خواستار لغو مجازات وی شدند.
۶۷۰ فیلمساز و نویسنده نیز از کشورهای مختلف جهان به صورت مستقل در نامه‌ای به رییس قوه قضاییه ایران، خواستار تبرئه کیوان کریمی از اتهامات وارده شدند.
خوزه لوئیس روبوردینوس مدیر هنری جشنواره بین‌المللی فیلم سن سباستین، در یک کنفرانس مطبوعاتی که به منظور حمایت از کریمی در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۵ در اسپانیا برگزار شد، بیانیه رسمی جشنواره و کارزار همبستگی با کیوان کریمی را اعلام کرد.
پیش‌تر نیز در ۳ نوامبر ۲۰۱۵، چهل و پنج نماینده پارلمان اروپا از حزب سیریزا و دیگر احزاب چپ و طرفدار محیط زیست با امضای بیانیه‌ای مشترک، نگرانی خود را از وضعیت این فیلمساز ایرانی ابراز کردند و خواهان آزادی بدون قید و شرط او شدند.
جشنواره پونتو د ویستا در اقدامی نمادین از دویست و ییست و سه فیلمساز مشهور جهان درخواست کرد تا در اقدامی گروهی جهت ساخت فیلمی به نام «۲۲۳ شلاق، ۲۲۳ کلمه» مشارکت کنند. هر کارگردان با ضبط یک واژه توسط دوربین‌های خانگی و ارسال آن به دفتر جشنواره، از کیوان کریمی و این کمیپن اعلام حمایت کردند. فیلمسازانی همچون «انیس واردا»، «ویکتور کوزاکوفسکی»، «الن برینال»، «پاتریک گازمن» و ده‌ها فیلمساز دیگر ویدیوهایشان در این اقدام مشارکت کردند. این فیلم در نهایت در جشنواره پونتو د ویستا (اواخر دسامبر ۲۰۱۵ تا اوایل فوریه ۲۰۱۶) به نمایش درآمد.
برناردو برتولوچى، روبرتو بنینى و نیکولا پیوانى سه کارگردان برنده جایزه اسکار، در ماه مارس ۲۰۱۶، با امضاى طومارى از کیوان کریمى حمایت و به حکم او اعتراض کردند.
سازمان عفو بین‌الملل در فوریه ۲۰۱۶، با راه‌اندازی پتیشنی به زبان اسپانیایی در حمایت از کیوان کریمی، از امضاکنندگان آن که اکنون به بیش از ۳۵ هزار نفر رسیده خواسته بود «از مقامات ایرانی بخواهند کە متقاعدشان کنند کیوان کریمی بە اتهام‌های واهی کە از فعالیت‌های صلح‌آمیز او و حق آزادی بیان او ناشی می‌شود، مجازات و تنبیە نمی‌شود.»
همچنین در اقدامی مشابه، فیلم‌های «مرز شکسته» و «ماجراهای زن و شوهر کارگر» در ۸ فروردین‌ماه ۱۳۹۵، در توکیو ژاپن به نمایش درآمد و همزمان مراسمی نیز با عنوان «کیوان کریمی: درخواست آزادی بیان» با هدف اطلاع‌رسانی و بالا بردن آگاهی در مورد مشکلات این فیلمساز ایرانی و مناظره درباره آزادی بیان در ایران و ژاپن به میزبانی «توکیو اسپرینگ» (Tokyo Spring) برگزار شد. همزمان نوام چامسکی فیلسوف و زبان‌شناس، پیامی در حمایت از کیوان کریمی به این گردهمایی فرستاد و به حکم صادره برای وی اعتراض کرد. او نوشته بود: «از خبر پرداختن به مساله این فیلمساز شجاع ایرانی، کیوان کریمی که اعتراضش را نسبت به رفتار ناشایست و جنایتکارانه‌ای که مقامات دولتی با او داشته‌اند نشان می‌دهد، بسیار خرسندم.»
در داخل ایران نیز ۱۳۷ کارگردان مستند در نامه‌ای از قوه قضاییه ایران خواسته‌اند کیوان کریمی را تبرئه کند. آنها در بیانیه خود گفته‌اند حق خود می‌دانند که در فضایی امن و بی‌دغدغه و بی‌اتهام به خلق آثار خود بپردازند. کانون نویسندگان ایران حکم صادره را “بس سنگین و ناعادلانه” خوانده بود.
در تازه‌ترین اقدام مشابه نیز، در بیست‌ونهمین جشنواره موسیقی موتزارت در ایتالیا، همزمان با برگزاری جشنواره، با حمایت و کمک سازمان عفو بین‌الملل، کمپین جمع‌آوری امضا از هنرمندان و همچنین راه‌اندازی کارزار حمایتی از کیوان کریمی برگزار می‌شود. این جشنواره از ۵ تا ۲۵ ماه می در ایتالیا برگزار می‌شود.
رویدادها (واکنش، پتیشن، حمایت)
صفحه فیس‌بوک هواداران کیوان کریمی
کانال پخش فیلم‌های کیوان کریمی
فیلم ۲۲۳ شلاق ۲۲۳ کلمه، در اعتراض به حکم ۲۲۳ ضربه شلاق
نامه امنستی (سازمان عفو بین‌الملل) آلمان
نامه امنستی (سازمان عفو بین‌الملل) اسپانیا
نامه امنستی (سازمان عفو بین‌الملل) پرتغال
نامه امنستی (سازمان عفو بین‌الملل) اینترنشنال
نامه امنستی (سازمان عفو بین‌الملل) آمریکا
نامه امنستی (سازمان عفو بین‌الملل) ایتالیا
حمایت سازمان گزارشگران بدون مرز
حمایت بنیاد هاینریش بل در آلمان
گزارش سالانه حقوق بشر آمریکا (انگلیسی – فارسی)
حمایت سه کارگردان برنده جایزه اسکار
رویداد آزادی بیان در توکیو در حمایت از کیوان کریمی همراه با اکران فیلم
کمپین گرافیتی برای کیوان کریمی در ایتالیا
نامه ۷۰۰ نفر از هنرمندان سراسر جهان به رئیس قوه قضائیه (یکم، دوم، سوم، چهارم، پنجم، ششم)
حمایت فیلمسازان فرانسوی (یکم، دوم، سوم)
بیانیه انجمن ملی کارگردانان، تهیه‌کنندگان، بازیگران، فیلمنامه‌نویسان و عوامل سینما و تلویزیون ایتالیا (یکم، دوم)
بیانیه جمعی از اهالی سینمای مستند
حمایت ۴۵ نماینده پارلمان اتحادیه اروپا (یکم، دوم)
ناظران حقوق بشر ایران در کانادا
بیانیه حمایتی مادران پارک لاله
حقوق بشر ایران در ایتالیا، دیدار نخست‌وزیر ایتالیا با حسن روحانی
جنبش جهانی حقوق بشر، نامه‌ی سرگشاده فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر و سازمان‌های عضو آن در ایران، جامعه‌ی دفاع از حقوق بشر در ایران و کانون مدافعان حقوق بشر به فدریکا موگرینی
نامه سرگشاده شرکت‌کنندگان در بیستمین کنگره اتحادیه سراسری ایرانیان در شهر گوتنبرگ
مقاله‌ها و یادداشت‌هایی درباره کیوان کریمی
کیوان کریمی راوی دیوارهای تهران (انگلیسی – فارسی)
از تولفا تا زندان، مقاله‌ای از لورنزو پیرولی به زبان ایتالیایی
مقاله‌ای مرتبط در سایت ال مانیفستو
مقاله‌ای در سایت جمهوری، ایتالیا
مقاله جیانا نازارو، رییس جشنواره ونیز
مقاله‌ای در سایت Ki Awaaz
مقاله نشریه فستیوال سن سباستین (انگلیسی – اسپانیایی)
مقاله حمید دباشی در سایت الجزیره
فیلم‌شناسی (انگلیسی)
۱) ۲۰۰۵ “working Nonnative Labors in Tehran”, as a director & producer, 30 minutes
۲) ۲۰۰۶ “Conex Anti-earthquake “on the renovating bam and mud-brick houses, production of Iranian young cinema society , as director, producer: Iranian young cinema society,13 minutes
۳) ۲۰۰۶ “City of Earthquake “on the aftermath of Earthquake in Bam, as a director & producer, 21 minutes
۴) ۲۰۰۷ “Man and Bucket “on smuggling of petrol in the west boundary of Iran, production of Culture Center of Public Relation Ministry of Petroleum and of Iranian young cinema society , as a director, producers: petroleum ministry of Iran & Iranian young cinema society, 12 minutes
۵) ۲۰۰۹ “white dog of security” on children laws in Iran, as a director, producer: the University of Tehran
۶) ۲۰۱۲ “Broken Border” on Petroleum smuggling between Iran and Iraq border , as a director, producer
۷) ۲۰۱۲ “ACT” on Ms illness in Iran , as a director, producer
۸) ۲۰۱۳ “the adventure of married couple” as a director and producer
۹) ۲۰۱۵ “written on the city” on wall painting and government mural in Tehran , as a director, producer
