«هومن جوکار»، «سپیده کاشانی»، «امیرحسین خالقی»، «طاهر قدیریان»، «مراد طاهباز»، «سام رجبی»، «نیلوفر بیانی» و «عبدالرضا کوهپایه» بهمن‌ماه ۹۶ بازداشت شدند.
ابتدا مراد طاهباز فعال محیط زیست و همکار موسسه حیات وحش میراث پارسیان بازداشت شده و پس از مدتی در تاریخ چهارم بهمن ماه ۹۶ کاووس سیدامامی و دیگر همکاران سابق و فعلی موسسه حیات وحش در همان روز به طور جداگانه از سوی ماموران امنیتی در خیابان، منزل و یا دفتر موسسه بازداشت شدند.
منابع مطلع و نزدیک به هشت تن از فعالان محیط زیست زندانی در ایران گفته‌اند: «آنها در طول مدت بازجویی، بدون ارتباط با خارج از زندان یک سال گذشته را در بازداشت گذرانده‌اند، با تهدید به مرگ مجبور به اقرار بر علیه خود شده‌اند».
از اتهامات طرح شده علیه آنها می‌توان به “جاسوسی از مراکز نظامی کشور” اشاره کرد.
یکی از علت‌های متهم شدن این افراد به جاسوسی، استفاده آنها از تله-دوربین‌هایی است که برای محافظت گونه‌ای نادر از یوزپلنگ آسیایی استفاده می‌کردند. مقام‌های سپاه پاسداران مدعی‌اند، این پژوهشگران از آن «تله‌دوربین‌ها» برای شناسایی مناطق نظامی و برنامه موشک‌های بالیستیک جمهوری اسلامی بهره می‌برده‌اند، ادعایی که عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست ایران و همینطور خانواده‌ها و نزدیکان‌شان رد کرده‌اند.
روز جهانی محیط زیست و تداوم بازداشت فعالان محیط زیست
و اکنون یک‌سال از بازداشت فعالان محیط زیست می‌گذرد، یک نفر از آنها به نام «کاووس سیدامامی» در زندان درگذشته، همسرش «مریم ممبینی» ممنوع‌الخروج است و برای بقیه افراد تا کنون چند جلسه دادگاه به صورت غیابی و با حضور وکلای مورد تایید قوه قضاییه، در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب، به ریاست قاضی «صلواتی» برگزار شده‌است.
هومن جوکار- هومن، زیست‌شناس حیات وحش با حدود ۲۰ سال تجربه در حفاظت، در بسیاری مناطق ایران فعالیت کرده‌است. او از زمان کار بر روی پایان نامه کارشناسی خود با موضوع یوزپلنگ آسیایی شیفته گربه سانان بزرگ شد. بعد از چندین سال مطالعه بر روی یوزها، او مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ های آسیایی شد. پروژه‌های بین‌المللی که در سال ۱۳۸۰ برای حفاظت از آخرین یوزپلنگ های آسیایی شروع به کار کرد. هومن همچنین در دیگر پروژه‌های حفاظتی در دیگر مناطق ایران هم فعال بوده است. یکی از برجسته‌ترین آنها نقش او در تلاش‌ها برای حفاظت مشارکتی از لاک پشت های دریایی در جزیره قشم بود. این پروژه به طور گسترده از طرف جامعه محلی مورد حمایت قرار گرفت و در روستاهای مورد نظر از طریق اکوتوریسم برای آنها معیشت جایگزین ایجاد کرد که همین موضوع هر ساله منجر به نجات صدها جوجه لاکپشت دریایی شد. هومن همچنین در زمینه‌های اکوتوریسم و پرنده نگری نیز فعالیت می‌کرد و در موسسه های آموزشی مختلف به تدریس آنها می‌پرداخت. او از سال ۱۳۸۰ به خاطر تلاش‌هایش برای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی عضو «گروه متخصصان گربه‌سانان» در اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) است. هومن مدیر علمی موسسه حیات وحش میراث پارسیان و همسر سپیده کاشانی است.
سپیده کاشانی- سپیده، فارغ التحصیل رشته کارشناسی ارشد ارزیابی محیط زیست است. او با تجربه بیش از ۱۰ سال فعالیت در تشکل‌های زیست محیطی مختلف نقش مهمی در هماهنگی فعالیت‌های میدانی و دفتری موسسه حیات وحش پارسیان داشته است. او سال‌های زیادی در منطقه آزاد قشم برای حفاظت از لاکپشت های دریایی فعالیت کرده است. از فعالیت های دیگر سپیده همچنین می توان به پروژه «حفاظت از ارزش های طبیعی جزیره هنگام» برای حفاظت از دلفین های خلیج فارس اشاره کرد. او همسر هومن جوکار است.
امیرحسین خالقی حمیدی- امیرحسین، متخصص حفاظت از حیات وحش است که بیشتر در مورد حفاظت از پستانداران درشت جثه ایران فعالیت می‌کرد. اشتیاق و علاقه او به طبیعت و حیات وحش باعث شد که مسیر شغلی خود در فناوری اطلاعات را رها کند و به تحصیل در رشته محیط زیست بپردازد. او از سال ۱۳۸۰ تاکنون در پروژه های حفاظتی متعددی در ایران فعالیت کرده است. او در تلاش‌های مربوط به پژوهش و حفاظت از پلنگ ایرانی در تعدادی از پارک‌های ملی و به خصوص در پارک ملی بمو و گلستان فعالیت کرده است. او همین طور در مورد حفاظت از یوزپلنگ ایرانی فعال بوده و با پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی همکاری داشته‌است. امیرحسین در پروژه‌های اخیر خود تلاش می‌کرد تا پیوند بهتری بین جامعه محلی و حفاظت برقرار کند. موضوعی که تا کنون در ایران توجه چندانی به آن نشده بود. این تلاش‌ها موجب همکاری جامعه محلی با پارک‌های ملی و پروژه‌های حفاظتی شد، به خصوص با ایجاد معیشت جایگزین برای شکارچیان در پارک ملی گلستان.
علاوه بر این، مذاکرات او با دامداران پارک ملی توران و زیستگاه یکی از آخرین جمعیت‌های مانای یوزپلنگ آسیایی، منجر به انجام هماهنگی‌ها برای جابجایی آغل‌های آنها به خارج از محدوده منطقه حفاظت‌شده، شد. امیرحسین از سال ۱۳۹۲ به خاطر فعالیت‌های فوق العاده‌اش برای نجات یوز پلنگ آسیایی و پلنگ ایرانی عضو «گروه متخصصان گربه سانان» در اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) است.
طاهر قدیریان- طاهر، دانش‌آموخته زیست‌شناسی حیات وحش است و از سال ۱۳۸۴ در پروژه‌های مربوط به حفاظت از حیات وحش در ایران فعالیت داشت. او نقشی کلیدی در پژوهش و تلاش‌های حفاظتی برای حفاظت از بسیاری گونه‌های حیات وحش از خرس سیاه آسیایی، پلنگ ایرانی و یوز پلنگ آسیایی گرفته تا پرندگان مهاجر و جوندگان داشته‌است. در سال ۱۳۸۸ او به خاطر فعالیت‌هایش برای حفاظت از پرندگان جنگل‌های حرا با مشارکت دادن مردم محلی و کنترل گونه‌های مهاجم، برنده جایزه «دانشمند جوان» برنامه انسان و کره مسکون سازمان یونسکو شد. او همچنین یکی از نویسندگان کتاب اطلس پستانداران ایران است. علاوه بر این او یکی از بنیانگذاران و سردبیر «فصل‌نامه پازن» اولین مجله پستاندار شناسی ایران است. طاهر همچنین یکی از ارزیابی کنندگان وضعیت گربه‌شنی در لیست قرمز گونه‌های در معرض خطر اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع در سال ۱۳۹۵ بوده است. در سال‌های اخیر او در زمینه ترویج تشکیل مناطق حفاظت شده محلی در مناطق مرکزی و جنوبی ایران فعال بوده است. موضوعی که به ندرت در کشور پیاده سازی شده است. کارهای او موجب افزایش مشارکت جامعه محلی و تشکیل تعدادی از این مناطق در کشور، با هدف حفاظت از آخرین زیستگاه های خرس سیاه آسیایی و قوچ لارستان شده است. طاهر همچنین به خاطر فعالیت‌هایش برای حفاظت از خرس سیاه آسیایی، یوزپلنگ آسیایی و پلنگ ایرانی، عضو «گروه متخصصان گربه سانان» و «گروه متخصصان خرس ها» در اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی است.
مراد طاهباز- مراد، شهروند ایرانی-آمریکایی-بریتانیایی تاجر و فعال محیط زیست است. او از اعضای موسس موسسه میراث حیات وحش پارسیان و همچنین مدیر موسسه حیات وحش پارسیان در ایالات متحده آمریکاست.
سام رجبی- سام، بزرگ شده گوتینگن آلمان است و در رشته بوم شناسی از دانشگاه ویکتوریا در نیوزیلند فارغ التحصیل شده است. پدر او پرویز رجبی تاریخ‌دان و نویسنده برجسته ایرانی است.
سام، از اولین روزهای تاسیس موسسه میراث حیات وحش پارسیان با آن همکاری داشته، با وجود اینکه در چهار سال گذشته از کارکنان موسسه نبود، همچنان ارتباط خود را با آن حفظ کرده و در رویدادهای عمومی آن شرکت می‌کرد. او زیست‌شناس میدانی و متخصص اکوتوریسم است و تا کنون کتاب‌های زیادی ترجمه کرده است. بعد از چند سال کار کردن در پروژه همکاری ایرانی-ژاپنی برای بهبود مدیریت در مناطق ساحلی خلیج فارس برای سازمان حفاظت محیط زیست، او در دی ماه ۱۳۹۶ شغل جدیدی را به عنوان همکار امور فرهنگی در انجمن فرهنگی اتریش در تهران شروع کرده بود.
نیلوفر بیانی- نیلوفر، متولد (۱۹۸۷ میلادی) تهران است. در همان تهران بزرگ شد و تحصیلات خود را در مقاطع دبستان و متوسطه به پایان رساند. ولی از همان زمان به محیط زیست و حیات وحش علاقمند بود. وی مدرک کارشناسی زیست‌شناسی خود را از دانشگاه مک‌گیل در مونترال کانادا و مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته بیولوژی حفاظت از دانشگاه کلمبیا در نیویورک در ایالات متحده آمریکا گرفته است، جایی که مدتی هم تدریس می‌کرد. وی زمانی در طول دوره‌های کارشناسی‌اش در آزمایشگاه دانشکده مک‌گیل مشغول به کار بود و یک دوره را در اوگاندا و تانزانیا به عنوان پروژه تحصیلی آفریقای مک‌گیل گذرانده‌بود. این تجربه علاقه او را نسبت به مسائل مربوط به حفاظت از محیط زیست بیشتر جلب کرد. نیلوفر از سال ۱۳۹۱ تا اردیبهشت ۱۳۹۶ به عنوان مشاور در پروژه بین المللی «کاهش مخاطرات پس از بحران بر اساس رویکرد اکوسیستمی» در برنامه محیط زیست سازمان ملل در ژنو مشغول به کار بود. در تابستان ۱۳۹۶ او به تهران بازگشت و به عنوان مدیر برنامه‌ریزی شروع به همکاری با موسسه میراث حیات وحش پارسیان کرد و شش ماه پس از ورودش به ایران بازداشت شد.
عبدالرضا کوهپایه- عبدالرضا (عبو) در شیراز به دنیا آمد و در سیرجان در جنوب ایران بزرگ شد. پس از آن در کرمان، اصفهان، تهران، عسلویه و بندرعباس درس خواند و کار کرد. او مدرک کارشناسی خود را در رشته مهندسی برق دریافت کرد، پس از آن علیرغم قبولی در کنکور کارشناسی ارشد تصمیم گرفت که دنبال رویاهای خود برود از آن زمان او پیاده با دوچرخه، هواپیما، قایق و ماشین در سفر بود و یا در فکر سفر. او همان کسی بود که از بندرعباس تا سیرجان با شعار «شکارچی تفنگت را زمین بگذار» و برای توقف کشتار حیوانات رکاب زد. در این سفرها او عاشق طبیعت شد و پس از آن تلاش کرد که با عکاسی به حفظ طبیعت و حیات وحش بپردازد. او همچنین سعی می‌کرد که این علاقه را از طریق مدارس طبیعت به نسل بعدی منتقل کند. عبدالرضا هیمالیا نورد و از اعضای «موسسه حافظان طبیعت لاوردین» در شهر بندرعباس بود و شیفته موسیقی است. او امیدوار بود که روزی که همه مردم عاشق مارمولک‌ها شوند.
کاووس سیدامامی، استاد جامعه‌شناسی، عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق و مدیر عامل موسسه «حیات وحش میراث پارسیان» بود که ۴ بهمن ۱۳۹۶، از سوی ماموران سپاه پاسداران بازداشت شد و ۱۹ بهمن‌ماه، خانواده‌اش، از مرگ او با عنوان «خودکشی» مطلع شدند. موضوعی که هیچ‌گاه از سوی خانواده سیدامامی مورد قبول واقع نشد.
از طرف دیگر همسر آقای سیدامامی، مریم ممبینی، کماکان ممنوع‌الخروج است و امکان خروج از کشور را ندارد. پیشتر پیام درفشان، وکیل خانواده سیدامامی، گفته‌بود، ممنوع الخروج شدن مریم ممبینی، همسر کاووس سیدامامی براساس حکمی قضایی صورت نگرفته و تصمیم گیری نه قضایی، بلکه امنیتی بوده است.
پیام درفشان، گفته‌بود شخصا به دادسرای اوین مراجعه کرده و مسئول دفتر سرپرست دادسرا از طریق تلفن به انتظامات گفته که دستور ممنوع‌الخروجی موکل او رفع نشده و در عوض تمدید نیز شده است.
سال ۹۶، پرونده بازداشتی‌های محیط زیست و خبر بازداشت اعضای میراث حیات‌وحش پارسیان، در ایران طی چند هفته در سکوت رسانه‌ای تداوم یافت، تا اینکه رامین سیدامامی فرزند مرحوم کاووس سیدامامی در حساب توییتر و اینستاگرام خود روز ۱۹ بهمن‌ماه ۹۶ از مرگ پدرش در زندان خبر داد. پس از آن موضوع بازداشت دیگر فعالان محیط زیست رسانه‌ای شد.
این در حالی بود که دفتر موسسه میراث حیات‌وحش پارسیان پس از بازداشت کاووس سیدامامی و همکارانش در تاریخ چهارم بهمن ماه پلمب شد.
این موسسه توانسته‌بود، در تاریخ سی‌ام اردیبهشت ۸۷ در اداره ثبت شرکت‌ها به صورت رسمی به ثبت برسد و در تاریخ نهم اردیبهشت ۹۱ نیز از طرف نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک موسسه غیرتجاری مجوز خود را دریافت کرد و به صورت یک موسسه غیرتجاری عام‌المنفعه در چارچوب قوانین کشور به فعالیت خود ادامه می‌داد.
در نهایت در تاریخ ۲۹ بهمن ۹۸، غلامحسین اسماعیلی سخنگوی قوه قضائیه از صدور رای نهایی ۵۸ سال زندان برای هشت تن از فعالان محیط زیستی خبر داد.
روز سه‌شنبه ۲۹ بهمن ۱۳۹۸ ، سخنگوی قوه قضائیه در یک نشست خبری از تایید و نهایی شدن احکام فعالان محیط زیستی به نام های، مرادطاهباز، نیلوفر بیانی هومن جوکار، طاهر قدیریان، سام رجبی تبریز، حمیده کاشانی پور، امیرحسین خالقی حمیدی و عبدالرضا کوهپایه خبر داد.
به گفته سخنگوی قوه قضائیه، مراد طاهباز و نیلوفر بیانی با اتهام «همکاری با دولت متخاصم آمریکا» هر کدام به ۱۰ سال زندان و «رد وجوه دریافتی»، هومن جوکار و طاهر قدیریان به اتهام «همکاری با دولت متخاصم آمریکا» هرکدام به ۸ سال زندان و سام رجبی تبریز و حمیده کاشانی پور نیز با همین اتهامات به ۶ سال زندان محکوم شدند.
در این پرونده همچنین امیرحسین خالقی حمیدی با اتهام «جاسوسی» به ۶ سال زندان و عبدالرضا کوهپایه به جرم «اجماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت کشور» به ۴ سال زندان محکوم شدند.
آخرین جلسه دادگاه فعالین محیط زیست در تاریخ ۳۰ مهرماه ۱۳۹۸ در دادگاه انقلاب تهران برگزار شده‌بود.
سام رجبی و عبدالرضا کوهپایه آخرین نفراتی از این پرونده گروهی بودند که در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی صلواتی محاکمه شدند. پیشتر نیز اعضای دیگر این پرونده در جلسه های جداگانه در همین شعبه دادگاه محاکمه شده بودند.
بر اساس حکم شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب سام رجبی به ۶ سال زندان و عبدالرضا کوهپایه نیز به ۴ سال زندان محکوم شده‌بودند.
پیشتر حکم شش نفر از فعالان محیط زیست بازداشتی صادر و در زندان اوین به آنها ابلاغ شده‌بود.
این ۶ نفر مراد طاهباز، نیلوفر بیانی، طاهر قدیریان، هومن جوکار، امیرحسین خالقی و سپیده کاشانی بودند که در دادگاه بدوی در مجموع به ۴۸ سال زندان محکوم شدند.
بر اساس این حکم ،مراد طاهباز و نیلوفر بیانی هر کدام به ۱۰ سال حبس، طاهر قدیریان و هومن جوکار هر کدام به هشت سال حبس، امیرحسین خالقی، سپیده کاشانی و سام رجبی هر کدام به شش سال حبس و عبدالرضا کوهپایه به ۴ سال زندان محکوم شده‌اند.
سام رجبی، هومن جوکار، نیلوفر بیانی، مراد طاهباز، سپیده کاشانی، عبدالرضا کوهپایه، طاهر قدیریان، امیرحسین خالقی و کاووس سیدامامی اعضای این پرونده گروهی هستند که همگی در بهمن ماه ۱۳۹۶ توسط اطلاعات سپاه ثارالله به اتهام «جاسوسی» بازداشت شدند و تاکنون در بند ۲-الف سپاه ثارالله در زندان اوین بسر میبرند.
پیشتر نیز سه تن از اعضای این پرونده به نام‌های هومن جوکار، مراد طاهباز و نیلوفر بیانی به «فساد فی الارض» متهم شده بودند ولی پس از مدتی از بابت این اتهام قرار منع تعقیب برای ایشان صادر شد.
(این مطلب در روز پنج شنبه ۱ اسفند ۱۳۹۸، روزرسانی شد و در صورت نیاز باز هم به روز خواهد شد.)
گزارش: داریوش عدیم
مطالب مرتبط:
جزییاتی از دادگاه اول فعالان محیط زیست را بخوانید
جزئیات از دادگاه دوم فعالان محیط زیست را بخوانید
جزئیات دادگاه سوم فعالان محیط زیست را بخوانید
دادگاه چهارم فعالان محیط زیست بازداشتی برگزار شد
دادگاه پنجم فعالان محیط زیست برگزار شد
منابع: وبسایت‌های «نیلوفر بیانی-امید برای طبیعت-ایلنا-کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی-صدای آمریکا»