رضا خندان، نسرین ستوده و گلرخ ابراهیمی‌ایرایی سه شهروندی هستند که در زندان اوین محبوس هستند و آرش صادقی فعال مدنی در زندان رجایی‌شهر دوره محکومیت خود را سپری می‌کند.
آرش صادقی و گلرخ ابراهیمی‌ایرایی زوجی که به دلیل بیان عقاید خود در زندان بسر می‌برند و رضا خندان و نسرین ستوده نیز به دلیل دفاع از حقوق شهروندی بازداشت و با اتهامات متعددی روبه‌رو شده‌اند.
در این گزارش سعی شده، به آخرین وضعیت این دو زوج محبوس در زندان پرداخته‌شود:
گلرخ ابراهیمی ایرایی:
«گلرخ ابراهیمی ایرایی» به همراه همسر خود «آرش صادقی» ۱۵ شهریور ۱۳۹۳، از سوی «قرارگاه ثارالله اطلاعات سپاه» بازداشت شد. پس از بازداشت، دادسرای شهید مقدسی برای «گلرخ ابراهیمی ایرایی» وثیقه ای به مبلغ ۸۰ میلیون تومان به جرم فعالیت های فیسبوکی تعیین کرد. این فعال سیاسی نیز پس از تحمل حدود سه هفته بازداشت در بند دو الف سپاه در ۵ مهر ماه ۱۳۹۳ با تودیع وثیقه آزاد شد. ولی بعدتر در اردیبهشت‌ماه ۹۴ به اتهام «توهین به مقدسات و تبلیغ علیه نظام» در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران به شش سال حبس تعزیری محکوم شد که این حکم در شعبه ۵۴ دادگاه تجدیدنظر بدون حضور وی تایید شد و سپس با احتساب کاهش حبس به مناسبت عید نوروز ۱۳۹۶، حکم او به ۳۰ ماه تقلیل یافت.
این فعال حقوق بشر با استناد به داستانی منتشر نشده در نقد سنگسار و با درنظرگرفتن سنگسار به عنوان مقدسات به توهین به مقدسات متهم شد. از دیگر مصادیق اتهامی وی می‌توان به کشف حجاب و ترویج بی حجابی از طریق گذاشتن عکس های بدون روسری در کنار همسرش در فیسبوک، مخالفت با حکم قصاص، امضای بیانیه هایی در مخالفت با مجازات اعدام، شرکت در تجمعات حمایت از زندانیان سیاسی و دیدار با زندانیان سیاسی اشاره کرد.
گلرخ ابراهیمی‌ایرایی، ۳ آبان ماه ۱۳۹۵ بدون دریافت احضاریه کتبی توسط ماموران امنیتی بازداشت و به زندان اوین منتقل شد.
گلرخ ابراهیم ایرایی و آتنا دائمی ۴ بهمن ۱۳۹۶، همراه با ضرب و شتم، به زندان قرچک ورامین، منتقل شدند و چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۷، به بند زنان زندان اوین بازگردانده شدند.
یک منبع مطلع پیشتر به کمپین گفته بود: «گلرخ در زندان قرچک در زمان اعتصاب غذا و پس از آن چندین بار بیهوش و به بیمارستان منتقل شده است. او از مشکلات معده، روده و کاهش شدید وزن و افت فشار و قند رنج می برد.گلرخ در رابطه با وضعیت همسرش آرش صادقی که جدیدا مشکوک به ابتلا سرطان است تحت فشار روانی شدیدی قرار دارد.»
پیشتر نیز، سازمان عفو بین‌الملل، از وضعیت نگهداری آتنا دائمی و گلرخ ایرایی، دو فعال مدنی زندانی در ایران به شدت انتقاد کرده بود و آزادی فوری و بدون قید و شرط آنها را خواستار شده‌بود.
آرش صادقی:
آرش صادقی، اولین بار، ۱۸ تیر ۱۳۸۸، مقابل دانشگاه علامه طباطبایی تهران به همراه تعدادی از دانشجویان معترض به نتایج انتخابات ۱۳۸۸ توسط مأموران وزارت اطلاعات بازداشت شد و پس از ۹۰ روز به قید کفالت آزاد شد.
این فعال حقوق بشر اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ توسط اطلاعات سپاه بازداشت و پس از ۶ ماه حبس اسفند ماه با وثیقه ۶۰۰ میلیون تومانی آزاد شد. زمانی که موقتاً از زندان آزاد بود، مأموران برای بازداشت وی به خانه‌اش یورش بردند که همین امر موجب سکته و درنهایت فوت مادر آرش صادقی شد.
آرش صادقی آخرین بار خردادماه ۱۳۹۵ در دادسرای شهید مقدس زندان اوین جهت اجرای حکم بازداشت شد. وی در آبان ماه ۱۳۹۵ به مدت ۷۰ روز دست به اعتصاب غذا زد و مهرماه ۹۶ نیز از زندان اوین به زندان رجایی شهر کرج تبعید شد. این زندانی سیاسی آخرین بار در اعتراض به انتقال همراه با ضرب‌وشتم همسرش گلرخ ایرایی و همچنین آتنا دائمی از زندان اوین به زندان قرچک (شهرری) دور تازه‌ای از اعتصاب غذای خود را از روز جمعه ۶ بهمن ۱۳۹۶ آغاز کرد، ولی در ۱۸ بهمن ماه ۱۳۹۶ به دلیل ضعف شدید جسمانی و در احترام به درخواست همبندانش در زندان رجایی شهر به اعتصاب غذای خود پایان داد.
آرش صادقی در دادگاه انقلاب به اتهام اجتماع و تبانی علیه امنیت داخلی، توهین به رهبری، تشکیل گروه‌های غیرقانونی، تبلیغ علیه نظام به ۱۵ سال حبس محکوم شد. همچنین قاضی پورعرب، رئیس شعبه ۵۴ دادگاه حکم ۴ سال حبس تعلیقی وی را لازم‌الاجرا اعلام کرد. به این ترتیب آرش صادقی هم اکنون در حال سپری کردن ۱۹ سال حبس خود در زندان رجایی شهر کرج است.
این کنشگر مدنی محبوس در زندان رجایی شهر کرج کهپیش‌تر جهت رسیدگی به وضعیت پزشکی خود به بیمارستان منتقل شده بود، روز شنبه مورخ سوم شهریورماه ابتلا به سرطان وی از سوی پزشکان تایید شد.
یک منبع نزدیک به خانواده آقای صادقی به کمپین گفته‌بود: “با روشن شدن جواب آزمایشات مشخص شد که آرش به سرطان بدخیم کندروسارکم در ناحیه بازو ترقوه مبتلا شده است”.
کندروسارکوما پکی از شایع ترین تومور اولیه بدخیم استخوانی در سنین نسبتا جوانی است که در آن سلولهای بدخیم غضروف ساز تولید تومور می کنند.
لازم به ذکر است آرش صادقی بر اثر آسیب‌های ناشی از دوران بازجویی که منجر به شکسته شدن بازو و کتفش گردید، بدون معالجه در سلول انفرادی رها شد و به نظر می رسد به دلیل تکثیر بیش از حد و غیرعادی سلولی در ناحیه دچار شکستگی با نوعی تومور سرطانی مواجه شده که یک سال و نیم است از دردهای آن به خود می‌پیچد و بر اثر ضایعات ناشی از اعتصاب غذای طولانی‌مدت توان هضم هیچ غذایی را نداشته و وزنش به ۴۳ کیلو رسیده است.
آرش صادقی که به بیماری «کولیت زخمی» یا «کولیت اولسروز» حاد مبتلا است و به دلیل عدم رسیدگی پزشکی به موفع احتمال دارد به بیماری سرطان روده بزرگ مبتلا شود، اکنون با خطر ابتلا به سرطان دیگری مواجه است.
گزارش شده که با وجود تایید پزشکان مبنی بر نیاز به ادامه روند درمان این فعال مدنی در مراکز تخصصی خارج از زندان، مسئولان زندان، بارها از اعزام این فعال مدنی محبوس در بند ۱۲ زندان رجایی‌شهر، به مراکز درمانی ممانعت کرده و یا با تاخیر وی را به بیمارستان منتقل می‌کنند. زخم‌های وی دچار عفونت شدید شده و به دفعات از ملاقات وی با همسرش گلرخ ایرایی جلوگیری شده‌است.
عفو بین‌الملل در آخرین بیانیه‌ی خود در مورد آرش صادقی نوشته‌است که مقامات ایران در حال شکنجه دادن وی هستند.
در تاریخ ۱۷شهریورماه۹۷، چندین بار با مقامات زندان از سوی بیمارستان «امام خمینی» برای ترتیب انتقال آرش صادقی به منظور عمل جراحی در هفته بعد تماس گرفته شد. با این وجود به کارکنان بیمارستان گفته شد که دفتر دادستانی هنوز مجوز لازم برای انتقال او را نداده است.
این زندانی سیاسی پیشتر نیز در تاریخ شنبه ۳۰ تیرماه ۹۷ با حضور ۵ مامور محافظ به بیمارستان خمینی منتقل و به دلیل عدم حضور پزشک، بدون معاینه به زندان بازگردانده شد.
گزارش کمپین از وضعیت جسمانی وخیم آرش صادقی پس از بازگشت به زندان را بخوانید.
لازم به توضیح است که آرش صادقی به دلیل اعتصاب غذاهای طولانی مدت و پیاپی به بیماری‌های مختلف دچار شده است و از ناراحتی تنفسی و بیماری های گوارشی، معده و روده به شدت رنج می‌برد. گفته شده کلیه وی به دلیل اعتصاب غذاهای متناوب و عدم رسیدگی پزشکی دچار آسیب‌های جدی شده است.
رضا خندان:
رضا خندان، همسر نسرین ستوده، پس از احضار و تهدید تلفنی، صبح روز سه‌شنبه ۱۳ شهریور۹۷، از سوی ماموران وزارت اطلاعات در مقابل منزل شخصی‌اش بازداشت شد.
گفتنی است، رضا خندان شامگاه ۱۲ شهریورماه خبر از احضار و تهدید تلفنی خود داده و در فیسبوک شخصی‌اش نوشته‌بود: «شخصی امروز با موبایل‌ام تماس گرفت و گفت که از وزارت اطلاعات تماس می‌گیرد. او گفت که باید فردا به آنجا بروم.»
برای رضا خندان، از سوی شعبه ۷ دادسرای اوین، قرار وثیقه‌ی سنگین ۷۰۰ میلیون تومانی صادر شده و اتهامات اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی، تبلیغ علیه نظام و اشاعه و ترویج بی‌حجابی در جامعه به وی تفهیم شده است.
فرهاد میثمی، فعال مدنی محبوس در زندان اوین، که سه‌شنبه ۹ مرداد ۱۳۹۷ با حکمی از سوی شعبه ۲ دادسرای اوین بازداشت شد و از روز ۱۰ مرداد در اعتصاب غذا بسر می‌برد، از دلایل اعتصاب غذای خود، صدور منع تعقیب قضایی برای رضا خندان را برشمرده است و تاکید کرده حتی اگر آقای خندان با وثیقه هم آزاد شود، اعتصابش را نخواهد شکست.
فیلیپ لوتر، مدیر تحقیقات بخش خاورمیانه و آفریقای شمالی عفو بین‌الملل در واکنش به بازداشت رضا خندان، همسر وکیل برجسته حقوق بشر نسرین ستوده، گفت: «مقامات ایران ابتدا نسرین ستوده را با اتهامات واهی زندانی کرده‌اند، سپس دوستان و خانواده اش را مورد آزار و اذیت و ارعاب و تهدید قرار داده‌اند و حالا هم همسرش را بازداشت کرده‌اند. این اقدامات بی رحمانه نشان می‌دهد که مقامات ایران تا چه اندازه عزم خود را جزم کرده‌اند که صدای وکلا و مدافعان حقوق بشر را خفه کنند و حتی خانواده های آنها را هدف قرار دهند.»
نسرین ستوده:
نسرین ستوده، وکیل دادگستری و فعال حقوق بشر، ۲۳ خرداد ۹۷ در منزلش از سوی ماموران وزارت اطلاعات بازداشت و روانه زندان اوین شد. او در حال حاضر در حال سپری کردن حکم پنج سال غیابی به اتهاماتی مانند جاسوسی است و همچنین دو پرونده باز دیگر به اتهامات امنیتی دارد. برای وی همانند همسرش رضا خندان وثیقه سنگین ۶۵۰ میلیون تومانی صادر شد. وثیقه ای که خانم ستوده از تودیع آن سر باز زد.
این وکیل دادگستری، با انتشار نامهای به دلیل عدم رسیدگی به درخواست‌هایش در زندان، از ۳ شهریور ۹۷ دست به اعتصاب غذا زد.
نسرین ستوده، با نگارش نامهای از زندان اوین به فرزند خود به مناسبت اول مهر از اینکه نتوانسته در هنگام شروع سال تحصیلی در کنارش باشد ابراز ناراحتی کرده و نوشته “نمی توانم به عنوان یک مادر از تو بخواهم وجودم را نادیده بگیری و با خود فکر کنی اصلا مادر نداری تا به این ترتیب با خیالی راحت به کار و مبارزه ام! بپردازم. دور باد از من که با تو چنین بیرحمانه رفتار کنم”.
او در نامه‌اش به نیما فرزندش گفته است “اشک های عاشقانه ام را نثارت می کنم تا گوشه ای از ظلم و بیداد زمانه را برایت قابل تحمل سازد”.
نسرین ستوده و رضا خندان صاحب دو فرزند با نامهای نیما و مهراوه هستند.
متن کامل نامه نسرین ستوده به فرزندش “نیما”
نسرین ستوده که وکالت شماری از دختران خیابان انقلاب را بر عهده داشت، در طول مدت بازداشت بارها نسبت به مسئله حجاب اجباری اعتراض کرد و از روز یکشنبه ۸ مهر با استناد به نامه دادستان تهران که به رویت وی رسیده به دلیل بدحجابی، ممنوع الملاقات شد. هر چند پیشتر نیز در ملاقات‌های ۲۵ شهریور و اول مهرماه در اعتراض به فشارها برای حجابش در سالن ملاقات حاضر نشده بود.
پیشتر مهراوه خندان، فرزند نسرین ستوده و رضا خندان، از عدم حضور نسرین در ملاقات کابینی در اعتراض به فشار برای امضا تعهدنامه رعایت حجاب خبر داده بودند.
پیام درفشان در مورد آخرین وضعیت پرونده خانم ستوده گفته بود: «موکلم چند وقت پیش تحت این عنوان که یک حکم غیابی علیه وی از سوی شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب صادر شده است، بازداشت شد.»
به گفته درفشان در حال حاضر نسرین ستوده به خاطر محکومیت به پنج سال حبس تحت عنوان اتهامی جاسوسی که در کیفرخواست وی وجود ندارد، شکایت بازپرس دادسرای کاشان و صدور قرار بازداشت توسط شعبه دوم بازپرسی در زندان به سر می برد.
“جاسوسی” اتهامی است که وکلای وی نسبت به آن اعتراض داشته و وکلای وی شکایتی در همین خصوص به دادسرای انتظامی قضات ارائه داده‌اند.
محمد مقیمی و پیام درفشان، وکلای مدافع نسرین ستوده، فعال حقوق بشر محبوس در زندان اوین از قاضی محمد مقیسه، رئیس شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب به دادسرای انتظامی قضات شکایت کردند.
پیام درفشان و محمد مقیمی معتقدند، در شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب از سوی قاضی مقیسه در روند رسیدگی به پرونده نسرین ستوده تخلفات متعددی صورت گرفته‌است و صدور حکم بر خلاف اتهامات مطرح شده در پرونده و نقض بی‌طرفی قاضی، از مهم‌ترین تخلفاتی است که وکلای خانم ستوده نسبت به آن اعتراض و شکایت کرده‌اند.
کمپین پیش تر گزارشی با عنوان “شکایت وکلای نسرین ستوده از قاضی مقیسه” منتشر کرده بود.
گفتنی است ۶۰ نماینده پارلمان اروپا چهارشنبه ۳۱ مرداد، در نامهای به حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، با ابراز نگرانی عمیق از ادامه بازداشت نسرین ستوده، دارنده جایزه ساخاروف و فعال حقوق بشری، خواستار آزادی بی‌قیدوشرط او شدند.
“نسرین ستوده، به دلیل فعالیت‌های خود در زمینه حقوق‌بشر در سال ۲۰۱۲ میلادی، همراه با جعفر پناهی، فیلم‌ساز ایرانی، برنده جایزه ساخاروف از پارلمان اتحادیه اروپا شد.”
شایان ذکر است، عفو بین‌الملل پیشتر با انتشار اطلاعیه‌ای نسبت به بازداشت نسرین ستوده هشدار داده‌بود.
عفو بین‌الملل گفته‌بود: «بازداشت نسرین ستوده، یکی از وکلای برجسته مدافع حقوق بشر، یک حمله بیرحمانه به مدافعان حقوق بشر شجاع و توانمند در ایران است.»
نسرین ستوده، وکیل دادگستری و فعال حقوق بشر پیشتر، در تاریخ ۱۳ شهریور ماه ۱۳۸۹ بازداشت شد و به اتهام اقدام علیه امنیت ملی، تبلیغ علیه نظام و عضویت در کانون مدافعان حقوق بشر به ۱۱ سال حبس تعزیری،۲۰ سال محرومیت از وکالت و ۲۰ سال ممنوعیت الخروجی از کشور محکوم شد. این حکم در شعبه ۵۴ دادگاه تجدید نظر استان تهران به ۶ سال حبس تعزیری و ۱۰ سال محرومیت از حرفه وکالت تقلیل یافت.
وی بر اساس رای دادگاه به مدت ۱۰ سال از وکالت محروم بود، اما این وکیل اعلام کرد از آنجا که صدور حکم محرومیت از وکالت وی در صلاحیت دادگاه انقلاب نبوده و بر اساس ماده ۱۷ قانون استقلال وکلا، هیچ دادگاهی جز دادگاه انتظامی وکلا قادر به تعلیق یا لغو پروانه وکیلی نیست، او به وکالت خود ادامه خواهد داد پس از آن در زمستان سال ۱۳۹۳ معاون دادستان تهران و سرپرست دادسرای اوین به عنوان شاکی خواستار ابطال پروانه وکالت خانم ستوده از سوی دادگاه انتظامی وکلا شد. خانم ستوده طی چند جلسه دادگاه از سوی دادگاه انتظامی وکلا به تعلیق پرونده وکالتش به مدت سه سال محکوم شد و پس از سپری کردن حدود سه سال حبس، چهارشنبه ۲۷ شهریور ۱۳۹۲ از زندان اوین آزاد شد.